Vergi hukukunda süreler nasıl hesaplanır?

Süre; Vergilendirme işlemlerinin yapılması ile ilgili belirlenmiş zaman dilimine verilen addır.

Süreler aşağıdaki şekilde tasnif edilebilir;

1. Kanuni Süreler
2. İdari Süreler
3. Yargısal Süreler
4. Kanuni Süreler: Kanunla belirlenmiş süre­lere denir. Vergiye ilişkin işlemlerde (örne­ğin bildirim süreleri, beyan süreleri, ödeme süreleri) süreler kanunlarla belirlenmek­tedir. Kanuni süreler, doğrudan işlemeye başlamaktadır. Kesindir ve sadece kanunda belirtilen nedenlerle uzatılabilir.
5. İdari Süreler: İdare tarafından belirlenen sürelerdir. Kanunla idareye süre belirleme yetkisi verilebilir. İdari süreler, kanunun mü­nasip mühlet olarak tanımladığı 15 günden az olamaz ve idare tarafından uzatılabilir.
6. Yargısal Süreler: Yargı organları tarafından belirlenen sürelere denir. İYUK bazı hal­lerde (örneğin mahkemeye bilgi veya belge verme süresi) süre belirleme yetkisini yargı organına vermiştir. Bu süreler yargı oranı tarafından uzatılabilir.

Hukuki niteliklerine göre süreler şunlardır:

1. Hak Düşürücü Süreler
2. Zamanaşımı Süreleri
3. Vergi Ödevleriyle İlgili Süreler
4. Müsamaha (Hoşgörü) Süreleri
5. Düzenleyici Süreler

Hak Düşürücü Süreler: Sürenin geçmesi ile bir hakkın kullanılması imkânını ortadan kaldıran sürelerdir. Hak düşürücü süreler kanunla belirle­nen zamanda başlamakta ve kanunla belirlenen bir anda sona ermektedir. Örneğin dava açma süreleri – 30 gün (İYUK md.7), olup bu süre geçince dava açma hakkı düşmüş olur.

Zamanaşımı Süreleri: Vergi idaresinin kamu alacağını tarh etme yetkisini veya tahakkuk etmiş bir kamu alacağını tahsil etme yetkisini ortadan kaldıran sürelerdir. Örneğin Tarh zamanaşımı (tahakkuk za­manaşımı) (VUK md. 114), Tahsil zamanaşımı (AA- TUHK, md. 102), Ceza kesme zamanaşımı (VUK md. 374), Düzeltme zamanaşımı (VUK md. 126).

Vergi Ödevleriyle İlgili Süreler: Mükellef ta­rafından vergi ödevlerinin yerine getirilmesi için belirlenmiş sürelerdir. Bu süreler içinde vergi öde­vini yerine getirmeyen mükellef cezai bir yaptırım­la karşı karşıya kalmaktadır. Mükellefe yüklenen tüm ödevlerin yerine getirilmesi için belirli süreler vardır ve bunlara uyulması gerekir. Örneğin gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri yıl­lık beyannamelerini, gelirin elde edildiği yılı takip eden yılın mart ayının 25 ine kadar beyan etmek zorundadırlar.

Müsamaha (Hoşgörü) Süreleri: Mükellefin yerine getirmediği bir vergi ödeviyle ilgili yarar­lanabileceği özel sürelerdir. Örneğin pişmanlık ve ıslah süresi – 15 gün (VUK md. 371), Cezalarda indirim süresi — 30 gün (VUK md. 376). Bu süre­lere uyulmadığı takdirde bir daha kanun hükümle­rinden yararlanmak mümkün değildir.

Düzenleyici Süreler: İdarenin ve yargı organ­larının görevleri ile ilgili işlemlerini daha düzenli yapmaları için belirlenmiştir. Örneğin yoklama fişinin gönderilme süresi-7 gün (VUK md. 132), Dava dilekçelerinin ilgili yargı organına gönderil­me süresi – 3 gün (İYUK, md. 6).

Sürelerin Hesaplanması

Sürelerin hesaplanabilmesi için sürenin başladı­ğı tarihin bilinmesi gerekmektedir. Bu tarih genel­likle tebliğ tarihidir.

Sürelerin gün olarak hesaplanması: Süre gün olarak belirlenmişse tebliğ günü hesaba katılmaz, parmak hesabı sayılır ve son günün mesai bitiş sa­atinde süre sona erer. Son gün resmi tatile rastlarsa takip eden ilk iş gününün mesai bitiş saatinde süre sona erer.

Sürelerin hafta olarak hesaplanması: Süre hafta olarak belirlenmişse sürenin başladığı güne son haftada karşılık gelen günün mesai bitiş saatin­de süre sona erer.

Sürelerin ay olarak hesaplanması: Süre ay olarak belirlenmişse sürenin başladığı güne son ayda karşılık gelen günün mesai bitiş saatinde süre sona erer.

Sürelerin yıl olarak hesaplanması: Süre yıl olarak belirlenmişse sürenin başladığı güne son yıl­da karşılık gelen günün mesai bitiş saatinde süre sona erer.

Öğleden sonra tatil olan günlerde, süre o gün saat 13.00’te biter. Beyanname ve bildirimlerin taahhütlü olarak posta aracılığıyla gönderilmesi durumunda o gün saat 23.59’a kadar verilebilir. Beyannamelerin elektronik ortamda gönderilmesi durumunda e-beyannameler saat 23.59’a kadar verilebilir (VUK md.

28). Hesaplamada resmi tatil (milli, dini, idari ve hafta sonu) günleri süreye dâhil edilir.

Sürenin son günü resmi tatile rastlarsa süre, tatili takip eden ilk iş gününün mesai bitiş saatinde süre sona erer (VUK md. 18). Vergileme ile ilgili işlemlerin son günü Mali Tatile (1-20 Temmuz) rastlarsa süre 5 gün uzar. Muhasebe kayıt ve dava açma süreleri ise mali tatil süresince işlemez. Dava açma süresinin son günü Adli Tatile (20 Temmuz-31 Ağustos) rastlarsa süre tatilin bitimini müteakip 7 gün uzar.

Tablo 3.3 Dava açma süreleri