Tacir Yardımcısı Ne Demektir?
Geniş bir faaliyet alanı ve iş hacmine sahip ticari işletmelerde, tacirin bütün işleri tek başına yürütmesine imkân yoktur. Bu nedenle tacir, işletmesiyle ilgili faaliyetleri yürütürken başka kişilerin emek ve mesailerinden de yararlanır. îş ve hizmetlerinden yararlandığı ve kendi atadığı bu kişilere tacir yardımcıları diyoruz. Tacir yardımcıları iki ana gruba ayrılır:
Bağımlı Yardımcılar
Eğer bir yardımcı tacirin emri, gözetimi ve denetimi altında ve özellikle tacirin işyerinde çalışıyorsa bağımlıdır.
Bağımsız Yardımcılar
Çoğunlukla tacirin işletmesinden ayrı olarak tacir yardımcısının da ayrı işletmesi vardır. Tacirin emri, denetimi ve gözetimi altında çalışmak söz konusu değildir.
Bağımlı ve bağımsız yardımcılar da kendi içlerinde taciri temsile yetkili olanlar ve olmayanlar biçiminde ikiye ayrılırlar:
Yetkisiz temsilci tacir adına hukuki işlem yapamaz. Yetkili temsilci tacir adına üçüncü kişilerle hukuki işlem yapabilir. Bizim asıl inceleme konumuz, taciri temsil etme yetkisi bulunan yardımcılardır.
Bağımlı yardımcılar grubunda taciri temsile yetkili olmayanlara örnek olarak, bir oteldeki temizlikçiyi, bahçıvanı, çamaşırcıyı, restorandaki aşçıyı gösterebiliriz. Temsile yetkili olanlar ise ticari temsilci (TBK m.547 vd.), ticari vekil (TBK m.551) ve pazarlamacı (TBK m.448) olarak üçe ayrılır.
Bağımsız yardımcılar grubundaki acente, taciri temsil etmeye yetkilidir (TTK m.102 vd., 105,107). Fakat bu grupta olan yardımcılardan komisyoncu (TBK m.532 vd.), taciri doğrudan değil, dolaylı temsile yetkili iken; TBK m.404’de düzenlenen simsar (tellal), temsil yetkisinden yoksundur. Komisyonun özel bir türü olan taşıma işleri komisyoncusu da TTK’da düzenlenmiştir (TTK m.917 vd.). Ayrıca, bağımsız yardımcılardan acentenin tacir ile ilişkisi süreklilik göstermekte iken, komisyoncu ve simsarın tacir tarafından her bir iş için görevlendirilmesine ihtiyaç vardır. Aşağıda, önce bağımlı, sonra bağımsız yardımcı türleri sıra ile açıklanacaktır.