Kanun Yollarına Başvurma Hakkı Olanlar Kimlerdir?

Kanun yollarına başvurabilecek kişiler, görülen dava ile ilgili olan ve verilen karar do­layısıyla hukuki çıkarları etkilenen kişilerdir. Sanık beraat kararına karşı kanun yoluna başvuramaz ancak kararın gerekçesi aleyhinde ise gerekçeden dolayı beraat kararına karşı kanun yoluna başvurabilir. Cumhuriyet savcısının hukuka aykırı kararlara karşı toplum adına kanun yoluna gitme yetkisi vardır.

Savcı, şüpheli, sanık, şüphelinin ve sanığın yasal temsilcisi, eşi, avukat ve katılan (suç­tan zarar gören), kanun yollarına başvurabilecek kişilerdir (CMK m.260 vd.).

Kanun yoluna başvurabilecek kişiler kimlerdir?

Cumhuriyet Savcısı

Savcı, sanığın lehine veya aleyhine olarak kanun yollarına başvurabilir (CMK m.260/3). Sa­nığın kendisinin kanun yoluna başvurması, savcının da onun lehine kanun yoluna başvur­masını engellemez. Savcı, sanıktan başka, verilen kararla özgürlüğü veya diğer hakları zarar gören kişiler için de kanun yoluna başvurabilir. Kanun yoluna başvurmaya yetkili savcılar şunlardır: 1)Kararı veren mahkeme nezdindeki Cumhuriyet savcısı, yani mahkemelerin kendi savcıları, 2) ağır ceza mahkemesinin yargı çevresindeki asliye ceza mahkemelerinin kararlarına karşı ağır ceza mahkemelerinde bulunan savcılar (CMK m.273/3), 3) bölge ad­liye mahkemelerinin kararlarına karşı bölge adliye mahkemesinde bulunan savcılar.

Şüpheli/Sanık

Kanunda şüpheli ve sanığın hâkim ve mahkeme kararlarına karşı kanun yollarına baş­vurabileceği belirtilmiştir (CMK m.260/1). Soruşturma evresinde suç şüphesi altında bulunan kişi şüpheli, kovuşturma evresinde suç şüphesi altında bulunan kişi ise sanıktır (CMK m.2/l-a,b). Şüpheli, soruşturma aşamasında, daha çok koruma tedbirlerine karşı, itiraz kanun yoluna başvurabilir; sanık ise kural olarak hüküm özlü sanık veya hükümlü sanık sıfatıyla kovuşturma evresinde mahkemenin nihai kararına karşı istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurabilir. Belirtelim ki sanığın kavuşturma evresinde kanunda açıkça belirtilen hâllerde mahkemenin arar kararlarına karşı itiraz kanun yoluna başvurması da mümkündür. Tutuklu şüpheli veya sanık da CMK m.263/1’de gösterilen makamlara sözlü ve yazılı olarak başvurmak suretiyle kanun yollarına başvurabilir.

Kanun yoluna başvurma konusunda, sanığın yaşının ve medeni hakları kullanma ye­terliğinin bulunup bulunmamasının önemi yoktur. Ancak sanığın yaptığı işlemi anlama yeteneğinin bulunması gerekir. Çünkü kanun yoluna başvurma veya geri alma sanığın aleyhine sonuç doğurabilir.

Avukat

Avukat, müdafiliğini veya vekilliğini üstlendiği kişilerin açık arzusuna aykırı olmamak koşuluyla kanun yollarına başvurabilir (CMK m.261). 20.10.1975 gün ve 7/9 sayılı Yar­gıtay İçtihadı Birleştirme Kararı’na göre, kanun yoluna başvurabilmesi için müdafiin vekâletnamesinin bulunması şart değildir.

Şüpheli veya Sanığın Yasal Temsilcisi ve Eşi

Şüpheli veya sanığın yasal temsilcisi ve eşi, şüpheli ile sanığın başvurabileceği kanun yol­larına onlardan bağımsız olarak başvurabilirler (CMK m.291). Yasal temsilciler, veli ve vasidir. Şüpheli veya sanığın eşi, Medeni Kanun hükümlerine göre şüpheli veya sanığın karısı veya kocasıdır.

Katılan/Suçtan Zarar Gören

Yasa’ya göre katılan sıfatını almış bulunanlar kanun yollarına başvurabilir (CMK m.260/1). Ayrıca, katılma istekleri karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanlar da kanun yollarına gidebilirler. Belirtelim ki bu düzenleme, suçtan zarar görenlerin kanun yoluna başvurarak davaya katılmalarına imkân verecek niteliktedir. Oysa CMK m.234’te davaya katılmış olma koşuluyla mağdur veya suçtan zarar görenin (şikâyetçinin) davayı sonuçlandıran kararlara karşı kanun yollarına başvurabileceği belirtilmiştir.