İddianame Nasıl Düzenlenir?

Savcılık soruşturma sonunda suçun işlendiğine dair yeterli delile ulaşırsa iddianame dü­zenleyerek görevli ve yetkili mahkemeye verir. Mahkeme iddianamenin Yasa’da gösterilen unsurları taşıdığını tespit ederse iddianameyi kabul; aksi takdirde savcılığa iade eder. İd­dianamenin değerlendirildiği bu sürece ara muhakeme denir. İddianamenin kabulü kara­rıyla kamu davası açılmış diğer bir söyleyişle kovuşturma evresine geçilmiş olur.

Savcılık soruşturma sonunda suçun işlendiğine dair yeterli delile ulaşırsa iddianame d^zeni düzenleyerek görevli ve yetkili mahkemeye verir.

İddianamede Bulunması Gereken Hususlar

Soruşturma evresi sonunda toplanan deliller, suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe oluş­turuyorsa Cumhuriyet savcısı, bir iddianame düzenler (CMK m.170/2). Eldeki delillere göre, yapılacak muhakemede sanığın mahkûm olması ihtimali, beraat etmesi ihtimalinden daha kuvvetli ise “yelerli delilden” veya başka bir anlatımla yeterli şüpheden söz edilir.

İddianame, görevli ve yetkili mahkemeye hitaben düzenlenir (CMK m.170/3). İddia­namede, 1) şüphelinin kimliği, 2) müdafii, 3) maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği, 4) mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanuni temsilcisi, 5) açıklan­masında sakınca bulunmaması hâlinde ihbarda bulunan kişinin kimliği, 6) şikâyette bu­lunan kişinin kimliği, 7) şikâyetin yapıldığı tarih, 8) yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,9)yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi, 10) suçun de­lilleri, 11) şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri gösterilir.

İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar, mevcut delillerle ilişkilendirilerek açıklanır (CMK m. 170/4). İddianamenin sonuç kısmında, şüphelinin sadece aleyhine olan hususlar değil lehine olan hususlar da ileri sürülür (CMK m.170/5) ve işlenen suç dolayısıyla ilgili kanunda öngörülen ceza ve güvenlik tedbirlerinden hangilerine hükme- dilmesinin istendiği; suçun tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ilgili tü­zel kişi hakkında uygulanabilecek olan güvenlik tedbiri açıkça belirtilir (CMK m.173/6).

İddianamenin Değerlendirilmesi

Cumhuriyet savcısı başsavcılık makamı adına düzenlediği iddianameyi bu davanın görü­leceği mahkeme dairesinin belirlenmesi için o mahkemenin nöbetçi dairesine verir. Nö­betçi ceza mahkemesi dairesi, davayı görecek olan ceza dairesini belirler. Buna tevzi denir. Tevzi sonucunda iddianame madde itibarıyla yetkili (görevli) olan mahkemenin bir dai­resine düşer. Bu daire iddianameyi, 1) 170 inci maddeye aykırı olarak düzenlenip düzen­lenmediği 2) Suçun ispatına doğrudan etki edecek mevcut bir delil toplanıp toplanmadığı 3) Ön ödemeye veya uzlaştırmaya ya da seri muhakeme usulüne tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde, ön ödeme veya uzlaştırma ya da seri muhakeme usu­lü uygulanıp uygulanmadığı 4) Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne veya talebe bağlı olan suçlarda izin alınmaksızın veya talep olmaksızın düzenlenip düzenlenmediği noktalarında denetler. Belirtilen bu hususlardaki değerlendirmeyi mahkeme, iddiana­
menin ve soruşturma evrakının kendisine verildiği tarihten itibaren on beş gün içinde soruşturma evresine ilişkin bütün belgeler incelendikten sonra yapar. On beş gün içinde iade edilmeyen iddianame kabul edilmiş sayılır (CMK m.174/3). Buna zımni kabul denir. On beş günlük süre hak düşürücü süre olmayıp düzenleyici süredir. Mahkeme eksik veya hatalı noktalar tespit ettiğinde bu noktaları belirtmek suretiyle iddianamenin Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verilir. İade kararı itirazı kabil bir karardır. Bu karara karşı Cumhuriyet savcısı itiraz edebilir (CMK m.174/5). Belirtelim ki suçun hukuki nitelendi­rilmesi sebebiyle iddianame iade edilemez (CMK m.174/2).

Cumhuriyet savcısı, iddianamenin iadesi üzerine, kararda gösterilen eksiklikleri ta­mamladıktan ve hatalı noktaları düzelttikten sonra, kovuşturmaya yer olmadığı kararı ve­rilmesini gerektiren bir durumun bulunmaması hâlinde yeniden iddianame düzenleyerek dosyayı mahkemeye gönderir. İlk kararda belirtilmeyen sebeplere dayanılarak yeniden iddianamenin iadesi yoluna gidilemez (CMK m.174/4).

İddianamenin yasaya uygun düzenlendiği kanaatinde olan mahkeme iddianamenin kabulüne karar verir. İddianamenin kabulü kararıyla veya on beş gün içinde iddianame­nin iade edilmemesi ile kovuşturma evresine geçilir. Şüpheli sanık statüsünü alır.