İdari Kolluk- Adli Kolluk Ayrımı

İdari kolluk türlerini açıklamadan önce adli kolluk ve idari kolluk ayrımını ortaya koymak gerekir. İdari kolluk kamu düzeninin korunması amacıyla faaliyet gösterirken adli kolluk suç işlenmesi halinde suçun tespiti ya da suç delillerinin bulunması gibi amaçlarla faaliyet göste­rir. Başka bir anlatımla, idari kolluk önleyici nitelik gösterirken, adli kolluk niteliği itibariy­le bastırıcıdır.

Kolluk faaliyetinin niteliği ve faaliyetin tabi olacağı hukuki rejim bakımından yapılan bu fonksiyonel ayrıma rağmen, ülkemizde idari kolluk ve adli kolluk organik olarak birbirinden ayrılmış değildir. Diğer bir ifadeyle, her iki kolluk faaliyeti de aynı kolluk görevlilerince gerçekleştirilir. Örneğin trafik polisinin bir suçla ilgisi olmaksızın sıradan trafik denetimi yapması idari kolluk faaliyeti kapsamında sayılırken, aynı polisin trafik kazası sonucu bir can veya mal kaybı olması halinde yapması gereken iş ve işlemler adli kolluk faaliyeti kapsamın­da sayılır. Dolayısıyla aynı olay içinde bir kolluk görevlisinin yapmakta olduğu faaliyet niteliği itibariyle farklılık arz edebilmektedir.

Adli kolluk- idari kolluk ayrımının getirdiği bir takım hukuki sonuçlar vardır. Bu sonuçları şu şekilde sıralamak mümkündür:

İdari kolluk ve adli kolluk arasında yapılan ayrımın en önemli sonucu, bu faaliyetlerin tabi olacağı hukuki rejim bakımından gündeme gelmektedir. İdari kolluk, idari makamların emri altında kolluk faaliyetini yürüttüğünden, faaliyetin yürütülmesinden doğan uyuşmazlıklara idare hukuku uygulanacak ve uyuşmazlıklar idari yargıya tabi olacaktır. Buna karşın adli kolluk, Cumhuriyet savcılığının emri altında çalıştığından bu kapsamda ortaya çıkan uyuş­mazlıklar adli yargıya tabi olacaktır. Özetle, kolluk faaliyetlerine ceza hukuku rejimi uygu­lanmaktayken idari kolluk faaliyetleri idare hukuku rejimine tabidir.

Ayrımın bir diğer önemli sonucu, kolluğun görevle bağlantılı olarak suç işlemesi halinde yü­rütülecek olan soruşturma ve kovuşturma usulü bakımından ortaya çıkmaktadır. Buna göre, idari kolluk faaliyeti esnasında kolluğun suç işlemesi halinde, soruşturma ve kovuşturma usu­lü 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna tabi iken, adli kolluk işledikleri suçlar bakımından 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.161/5 uyarınca doğrudan Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturulur ve kovuşturulur.