Kanun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar ile, tek tek belirtilen bazı diğer suçlarda, uzlaştırma yolunun denenmesi mecburiyetini öngörmüş, bazı durumlarda ise uzlaştırma yolunu kapatmıştır.
TCK‟da yer alan ve soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlar, uzlaştırmaya tabidir (CMK 253/1-a). Özel kanunlardaki şikayete bağlı suçlar da, uzlaştırmaya tabidir (CMK 253/2). Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, bunlar şikayete bağlı olsa bile uzlaştırma yoluna gidilemez (CMK 253/3). Evvelce, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen suçlar için de uzlaştırma yoluna gidilemezken, 2016-6763 sK ile yapılan değişiklikle bu suçlar da uzlaştırma kapsamına alınarak uzlaştırmanın uygulanabileceği suçların genişletilmesi yoluna gidilmiştir.
Hukuktaki arabuluculukta ise, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıkları söz konusudur (Arabuluculuk Kanunu 1/1).
TCK‟da yer alan ve şikayete bağlı olan aşağıdaki suçlarda uzlaştırma yolunun denenmesi, bir ceza muhakemesi şartıdır (CMK 174).
Vatandaş tarafından işlenen suç (TCK 11/2), yabancı tarafından işlenen suç (TCK 12/2), kasten yaralama (TCK 86/2), taksirle yaralama (TCK 89/1), tehdit (TCK 106/1, cümle 2), iş ve çalışma hürriyetinin ihlali (TCK 117/1), Kişilerin huzur ve sükununu bozma (TCK 123/1), hakaret (TCK 125/3-a bendi dışındaki hakaret), kişinin hatırasına hakaret (TCK 130), haberleşmenin gizliliğini ihlal (TCK 132), kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (TCK 133), özel hayatın gizliliğini ihlal (TCK 134), ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (TCK 239), yabancı devlet temsilcilerine karşı suç (TCK 342/2).