TCK dışındaki kanunlarda yer alan şikayete bağlı suçlarda uzlaştırma

CMK, özel yasalardaki  suçlara da  açıklık getirmiştir:  soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olanlar hariç olmak üzere; özel ceza  kanunlarında  yer  alan  suçlarda  uzlaştırma  yoluna  gidilebilmesi için, yasada açık hüküm bulunması gerekir (CMK 253/2).

Arabulucunun tabi olduğu gizlilik kuralının (Arabuluculuk Kanunu m.4) ihlali de, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı bir suç  olup  (Arabuluculuk Kanunu m.33),  ceza muhakemesinde  uzlaştırma  teklifi  yapılmasının mecburi  olması  ilginçtir:  arabuluculuk  uzlaştırma doğurmaktadır.

Bu gruba giren suçlara bir yenisi, yeni yürürlüğe giren 6769 s. Sınai Mülkiyet Kanunu  ile eklenmiştir. Marka hakkına  tecavüze  ilişkin cezai hükümleri düzenleyen 30‟uncu maddede, bu maddede yer  alan tüm suçların soruşturulması ve kovuşturulmasının şikâyete bağlı olduğu belirtilmiştir (6769 sK 30/6).

Etkin  pişmanlığa  tabi  suçlar  da  uzlaştırma  kapsamına alınmıştır

Evvelce (2016-6763 sK değişikliğinden önce) şikayete bağlı olsa bile, etkin pişmanlık hükümlerine yer verilen  suçlarda uzlaştırma kabul edilmemişti. Yapılan değişiklik ile bu hüküm kaldırılmıştır. Ortaya çıkan sonuç tam olarak anlaşılamamaktadır. Örneğin TCK 168‟deki etkin pişmanlık ele alındığında mala karşı  işlenen  suçun  şikayete bağlı olmadığı görülecektir. Oysa kanun koyucunun amacının uzlaştırmanın  daha  ziyade mala  karşı  suçlarda  genişletilmesi  olduğu görülmektedir.

Şikayete  tabi olmadığı halde uzlaştırma kapsamına alınan suçlar

Kanun yürürlüğe ilk girdiğinde sadece şikayete bağlı suçlarla yetinmişti.  Daha  sonra  yapılan  değişikliklerle  tedrici  olarak  şikayete bağlı  olmayan  suçlarda  da  uzlaştırma  yolu  açıldı.  En  son  hırsızlık, tehdit ve dolandırıcılık suçları da eklendi. Bu ekleme  ile birlikte, aşağıda açıklandığı gibi maddi ceza hukuku sonuçları da doğurduğu için, uzlaştırmanın  lehe  kanun  (TCK  7)  uygulaması  kapsamında  yeni  sorunlar yarattığı görülmektedir.

CMK 253/1-b bazı  suç  tiplerini  şikayete  tabi olmadığı halde uzlaştırma  kapsamına  almıştır.  Bu  suçlar  şunlardır:  Kasten  yaralama (üçüncü fıkra hariç, TCK 86; madde 88), taksirle yaralama (TCK 89), tehdit  (TCK 106, birinci  fıkra), konut dokunulmazlığının  ihlali  (TCK 116), hırsızlık (TCK 141), dolandırıcılık (TCK 157), çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (TCK 234), ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, TCK 239) (ancak, karşılıksız çek keşide etme suçunda uzlaştırma yolu kapatılmıştır).

Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk  tüzel  kişisi olması  koşuluyla,  suça  sürüklenen  çocuklar  bakımından da özel bir düzenlemeye yer verilmiştir. Ancak bu uygulama, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar ile sınırlı tutulmuştur.