Özel Usulsüzlük Suç Ve Cezaları Nelerdir?

Özel usulsüzlük suçlan ve cezaları; V.U.K.'nun 353, mükerrer 354, 355, Mükerrer 355 ve 356'ncı maddelerinde düzenlenmiş, genel olarak belge düzenine uyulmaması, fatura, fiş gibi belgelerin verilmemesi veya alınmaması ve bunlara ek olarak diğer bazı fiiller ile ilgili olup, cezalar bakımından genel usulsüzlüğe oranla daha ağır cezalar öngörülmüştür.

 V.U.K'nun 353. Maddesinde Öngörülen Özel Usulsüzlük Cezaları Nelerdir?

1) Fatura ve Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve Usul Hükümlerine Uyulmaması (V.U.K. 353/1. bent):

V.U.K.'nun 353. maddesinin 1. fıkrasının 1 nolu bendine göre;

"Verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzlarının verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen bu belgelerde gerçek meblağdan farklı meblağlara yer verilmesi halinde; bu belgeleri düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine her bir belge için 35.000.000 liradan aşağı olmamak üzere bu belgelere yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının % 10'u nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir.

Bir takvim yılı içinde her bir belge nev'ine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 17.000.000.000 lirayı geçdmez."

Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu 16.1.1998 tarih ve 1996/374-1998/26 K.sayılı kararma göre, katma değer vergisi oranının yanlış yazılması nedeniyle verginin eksik hesaplandığı faturayı hiç düzenlenmemiş sayarak işyeri kapatma cezası uygulanmasına ilişin işlemi kaldıran vergi mahkemesi kararını yasaya uygun bulmuştur. Bu itibarla, V.U.K.nun 227. Maddesinde öngörülen zorunlu unsurları ihtiva etmeyen belgelerin vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılması, bu belgenin alınıp verilmediği anlamına gelmediğinden, özel usulsüzlük cezasına konu edilemez.

Keza; Danıştay'ın uygulamalarına göre, örneğin, V.U.K.'nun 231. maddesi uyarına faturanın mal teslimi veya hizmetin yapılmasından itibaren 10 gün içinde düzenlenmesi zorunluluğuna uyulmayarak bu süre geçtikten sonra düzenlenmesi durumunda da bu belge hiç düzenlenmemiş sayılamaz. Zira, kanuni süresinden sonra da olsa düzenlenen bir faturanın mevcudiyeti karşısında özel usulsüzlük cezası kesilemez. Ancak, v.U.Knun 352/7. bendinde öngörülen şekil ve muhteviyata ilişkin düzenlemelere uyulmamış olması 2. derece usulsüzlük cezası kesilmesini gerektirir.

Vergi mükellefinden fatura istediği halde alamayan nihai tüketicilerin, bu durumu ilgili mercilere yapacağı bir ihbarla belgelendirmesi halinde özel usulsüzlük cezası verilmez. Aynı durum, gerçek miktarın altmda fatura alan mükellefler içinde söz konusudur.

2) Perakende Satış Fişi Ödeme Kaydedici Cihazla Verilen Fiş, Giriş ve Yolcu Taşıma Bileti, Sevk İrsaliyesi, Taşıma irsaliyesi, Yolcu Listesi, Günlük Müşteri Listesi ile Maliye Bakanlığınca Düzenlenme Zorunluluğu Getirilen Belgelerin;

aa) Kullanılmadığının,

bb) Düzenlenmediğinin,

cc) Bulundurulmadığının,

dd) Düzenlenen belgelerde aslı ile örneğinde farklı tutarlara yer verildiğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin;

Tesbiti halinde, her bir belge için 35.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir.

Ancak, her bir belge nev'ine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 17.000.000.000 lirayı aşamaz. (V.U.K. 353. md. 1.F .2.b.)

Danıştay kararlarında, anılan özel usulsüzlük cezasının kesilebilmesi için 2. bentte sayılan belgelerin "düzenlenmediği, kullanılmadığı, bulundurulmadığı, düzenlenen belgelerin aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verildiğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin hukuken geçerli bir şekilde tespit edilmesi" gerektiği vurgulanmaktadır. Bu itibarla V.U.Knun 227.maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak Maliye Bakanlığınca "sevk irsaliyelerine fiili sevk tarihinin yazılması zorunluluğu" getirilmesine rağmen buna uyulmaması belgenin hiç düzenlenmemiş sayılması sonucunu doğurmakta ise de 353/1. F. 2.b anlamında özel usulsüzlük cezasını gerektirmez. Aynı durum 3100 Sayılı Kanunda belirtilen usule göre edinilmeyen ödeme kaydedici cihazla düzenlenen fişler için de söz konusudur.

3) 232. Maddenin Birinci Fıkrasının 1 ila 5 Nolu Bentlerinde Sayılanlar Dışında Kalan Kişilerin (Gerçek Usulde Vergilendirilmeyen Çiftçilerin, Nihai tüketicilerin, Vergiden Muaf Serbest Meslek Erbabının ve Diğer Ücretlilerin);

Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu, perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihaz fişi ve giriş ve yolcu taşıma biletlerini, almadıklarının tespit edilmesi halinde bunlara bu maddenin (353. md.) 2 numaralı bendinde belirtilen cezanın beşte biri kadar (35.000.000x1/5=7.000.000 TL.) özel usulsüzlük cezası kesilir.

Şu kadar ki, bu cezanın kesilebilmesi için, belge alınmadığına ilişkin tespitin vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından yapılması şarttır. Bu hükmün uygulanmasında belge alınmadığına ilişkin tespit tutanağının belge almayana verilen örneği, ceza ihbarnamesi yerine geçer. (V.U.K. 353/3. bent)

4) Günlük kasa defteri, günlük perakende satış ve hasılat defteri ile Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterin;

aa) İşyerinde bulundurulmaması,

bb) Bu deftere yazılması gereken işlemlerin günü gününe deftere kayıt edilmesi veya,

cc) Yoklama veya incelemeye yetkili olanlara istendiği ibraz edilmemesi halleri ile,

dd) Vergi kanunlarının uygulanması bakımından levha bulundurma ve asma zorunluluğu bulunan mükelleflerin bu zorunluluğa uymamaları halinde;

Her tespit için 35.00.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. (V.U.K. 353/4. bent)

4369 Sayılı Kanunla, günlük kasa defteri ile perakende satış ve hasılat defterlerinin tutulma ve tasdik ettirilme zorunluluğu kaldırıldığından bu bent hükmü sadece Maliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kaydedilme zorunluluğu getirilen defterler için uygulanabilir.

Vergi levhası bulundurma ve asma zorunluluğuna uyulmaması bakımından V.U.K.'nun 5. maddesi hükmüne aykırılık ile diğer vergi kanunlarında buna ilişkin zorunluluğu uyulmaması arasında bir ayrım gözetilmeden özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır.

5)  Bu kanunun mükerrer 354'üncü maddesine göre işyerleri için kapatma kararı verilen ve işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflere; bir takvim yılı içinde ilk uygulama için 65.000.000 lira, ikinci uygulama için 125.000.000 lira, üçüncü ve daha sonraki her uygulama için ise 250.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. Bilanço usulü esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek erbabı için bu cezalar bir kat artırılarak uygulanır. (V.U.K. 353/5. bent)

Anılan usulsüzlük cezası, V.U.K.'nun mükerrer 354. maddesinde düzenlenen işyeri kapatma kararma bağlı ve ona ilave olarak uygulanmaktadır. Yasa koyucu, bu düzenleme ile belge düzenini yerleştirmeyi ve cezanın caydırıcılık özelliğini sağlamayı amaçlamaktadır.

6)  Bu kanuna göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap alanına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 850.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. (V.U.K. 353./6.bent)

bentte öngörülen özel usulsüzlük cezası, V.U.K.'nun 175.maddesine 3762 ve 4108 Sayılı Kanunlara eklenen "tek düzen hesap planına ve muhasebe standartlarına" ilişkin hükümlerle getirilen düzenlemelere uyulmamasının müeyyidesini oluşturmaktadır.

7)  Bu Kanunun 8'inci maddesinin son fıkrası uyarınca getirilen (Vergi kimlik numarasına ilişkin mecburiyete uymaksızın işlem yapanlara her bir işlem için 45.500.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. (V.U.K. 353/7. bent)

8)  Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa işletmecilerine 125.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. (V.U.K.'nun 353.maddesine 4369 S.K.'la eklenen 8. bent)

4369 Sayılı Yasayla yapılan değişiklikten önce, belge basımı ile ilgili bildirim görevini yerine getirmeyen matbaa işletmelerinin eylemi kaçakçılığa teşebbüs suçunun tanımına girmekteydi. Yeni düzenlemede bu eylem özel usulsüzlük cezasını gerektiren idari nitelikte bir suç sayılmış ve adli makamlarca yargılanan suç olmaktan çıkanlmıştır.belgelerin anlaşmalı matbaalarda bastırılması ve matbaaların uyacakları usul ve esaslar 02.02.1985 tarih ve 18654 Sayılı R.G.'de yayımlanan "belge Basım Yönetmeliğinde" belirlenmiştir.

9) 4358 Sayılı Kanun uyarınca işlemlerinde vergi kimlik numarası kullanma zorunluluğu getirilen kurum ve kuruluşlardan yaptıkları işlemlere ilişkin bildirimleri Maliye Bakanlığının belirleyeceği standartlarda, araçlarla (yazı, manyetik ortam, disket, mikrofilm, mikro fiş gibi) ve zamanında yerine getirmeyenler hakkında 170.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. Ceza kesilenler, ödedikleri ceza için fiilleri ile ceza kesilmesine neden olan kişilere rücu edebilirler. (V.U.K.'na 4369 S.K.'la eklenen 9.bent)

Anılan bent hükmü ile vergi kimlik numarasına ilişkin bilgileri istenilen standartlarda vermeyenlere özel usulsüzlük cezası öngörülmüştür.

10) Bu Kanunun 127'nci maddesinin (d) bendi uyarınca Maliye Bakanlığının özel işaretli görevlisinin ikazına rağmen durmayan aracın sahibi adına 125.000.000 lira özel usulsüzlük cezası kesilir. (V.U.K.'na 4369 S.K.'la eklenen 10. bent)

Daha önce kaçakçılığa teşebbüs suçunun tanımına giren, Maliye Bakanlığının özel işaretli görevlisinin uyarısına rağmen aracını durdurmayan sürücülerin eylemi 4369 Sayılı Kanunla lO.bent olarak düzenlenmiş, özel usulsüzlük cezasmı gerektiren bir eylem haline dönüştürülmüştür.

V.U.K.nun 353. maddesinde yazılı (10 bent halinde sayılan) usulsüzlükler sonucunda vergi ziyaı da meydana geldiği takdirde bu ziyam gerektirdiği vergi cezalan ayrıca kesilir ve bu cezalar hakkında 336. madde hükmü uygulanmaz. (V.U.K. 353/2.fıkra)

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslan belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. (V.U.K. 353/3. Fıkra)