TÜRK MEDENİ YASASI MADDE 646.- Yasal mirasçılar, gerek kendi aralarında, gerek atanmış mirasçılarla birlikte mirası aynı kurallara göre paylaşırlar.
Aksine düzenleme olmadıkça mirasçılar, paylaşmanın nasıl yapılacağını serbestçe kararlaştırırlar.
Tereke mallarına zilyet olan veya mirasbırakana borçlu bulunan mirasçılar, paylaşma sırasında bu konuda eksiksiz bilgi vermekle yükümlüdürler.
MADDE 647.- Mirasbırakan, ölüme bağlı tasarrufuyla paylaşmanın nasıl yapılacağı ve payların nasıl oluşturulacağı hakkında kurallar koyabilir.
Bu kurallar, mirasbırakan tarafından kastedilmiş olan bir eşitsizlik halinde payların denkleştirilmesi olanağı saklı kalmak kaydıyla, mirasçılar için bağlayıcıdır.
Aksini arzu ettiği tasarruftan anlaşılmadıkça, mirasbırakanın tereke malını bir mirasçıya özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılır.
MADDE 648.- Açılmış mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklı, sulh hakiminden bu mirasçının yerine katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebilir.
MADDE 649.- Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça mirasçılar, paylaşmada terekenin bütün malları üzerinde eşit hakka sahiptirler.
Mirasçılar, mirasbırakan ile aralarındaki ilişkiler hakkında paylaşmanın eşitliğe ve adalete uygun olması için göz önüne alınması gereken bütün bilgileri birbirlerine vermekle yükümlüdürler.
Mirasçılardan her biri, tereke borçlarının paylaşmadan önce ödenmesini veya güvenceye bağlanmasını isteyebilir.
MADDE 650.- Mirasçılar, tereke mallarından mirasçı veya ortak kök sayısınca pay oluştururlar.
Anlaşma olmazsa mirasçılardan her biri, payların oluşturulmasını sulh mahkemesinden isteyebilir. Payların oluşturulmasında hakim, yerel adetleri, mirasçıların kişisel durumlarım ve çoğunluğun arzusu göz önünde bulundurulur.
Payların özgülenmesi mirasçıların anlaşması uyarınca yapılır. Buna olanak bulunmazsa kura çekilir.
MADDE 651.- Değerinde önemli azalma olmadan bölünemeyen tereke malı, bütün olarak mirasçılardan birine özgülenir.
Mirasçılar bir tereke malının bölünmesi veya özgülenmesi konusunda anlaşamazlarsa, o mal satılır ve bedeli bölüştürülür.
Mirasçılardan biri istemde bulunursa satış artırma yoluyla yapılır. Mirasçılar artırmanın şekli konusunda anlaşamazlarsa sulh hakimi, artırmanın mirasçılar arasında veya herkese açık yapılmasına karar verir.
MADDE 652.- Eşlerden birinin ölümü halinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.
Haklı sebeplerin varlığı halinde, sağ kalan eşin veya mirasbırakanın diğer yasal mirasçılardan birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir.
Mirasbırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birini aynı meslek ve sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde, sağ kalan eş bu hakları kullanamaz- Tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hukuku hükümleri saklıdır.
MADDE 653.- Mirasçılardan birinin karşı çıkması halinde, nitelikleri veya özgülendikleri amaç gereği bir bütünlük oluşturan eşya birbirinden ayrılamaz.
Aile belgeleri ile aile için özel anı değeri olan eşya, mirasçılardan birinin karşı çıkması halinde satılamaz- Mirasçılar arasında anlaşmazlık çıkarsa sulh
hakimi, yerel adetleri, adet yoksa kişisel durumları göz, önünde tutarak bu eşyanın, payına mahsup edilmek veya edilmemek suretiyle mirasçılardan birine özgülenmesine ya da satılmasına karar verir.
MADDE 654.- Mirasbırakanın bir mirasçıdaki alacağı, paylaşma sırasında o mirasçının payına mahsup edilir.
MADDE 655.- Paylaşmada kendisine mirasbırakanın borçları için rehnedilmiş bir tereke malı düşen mirasçı, o malın güvence altına aldığı borcu üstlenmiş olur.
MADDE 656.- Taşınmazların bölünmelerine ilişkin kanun hükümleri saklıdır.
MADDE 657.- Taşınmazlar, paylaşımın yapıldığı zamandaki gerçek değerleri esas alınarak mirasçılara özgülenir.
Tarımsal taşınmazlar gelir değerine, diğer taşınmazlar sürüm değerine göre özgülenir.
MADDE 658.- Mirasçılar ozgülenme değeri üzerinde uyuşamazlarsa, bu değer sulh hakim tarafından belirlenir.
MADDE 659.- Terekede bulunan, ekonomik bütünlüğü ve yeterli tarımsal varlığa sahip bir tarımsal işletme, işletmeye ehil mirasçılardan birinin istemde bulunması halinde bu mirasçıya gelir değeri üzerinden bölünmeksizin özgülenir.
Bir işletme, değerinde azalma olmaksızın birden çok yeterli tarımsal varlığa sahip işletmeye bölünebilecek nitelikte ise, sulh hakimi bunları, istemde bulunan ve işletmeye ehil olan birden çok mirasçıya ayrı ayrı özgüleyebilir.
işletmenin yeterli tarımsal varlığa sahip olup olmadığı, tarım bölgeleriyle tarım türlerinin özellikleri göz önünde tutularak ilgili bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
MADDE 660.- Mirasçı, işletme için gerekli olan araç, gereç ve hayvanların işletme için taşıdığı değer üzerinden kendisine özgûlenmesini isteyebilir.
MADDE 661.- Mirasçılardan birini özgüleme istemine itiraz etmesi veya isteklilerin birden çok olması halinde, sulh hakimi, kişisel yetenek ve durumları göz önünde tutmak suretiyle işletmenin hangi mirasçıya özgüleneceğine karar verir.
İşletmeyi kendisi işletmek isteyen ve bunun için ehil olduğu anlaşılan mirasçıya özgülemede öncelik tanınır.
İşletmeye ehil olmanın belirlenmesinde, özgülenme isteyen mirasçının eşinin yetenekleri de göz önünde tutulur.
MADDE 662.- işletmenin kendisine özgûlenmesini isteyen ve buna ehil olduğu anlaşılan mirasçının bu konudaki istem hakkı, ölüme bağlı tasarrufla ortadan kaldırılamaz.
Mirasçılıktan çıkarma ve mirastan feragat halleri saklıdır.
Birden çok mirasçıda özgülenme koşullarının bulunması halinde, kendisine özgülenme yapılacak mirasçı ölüme bağlı tasarrufla belirlenebilir.
MADDE 663.- Mirasçılar arasında ergin olmayan ayırt etme gücüne sahip altsoy varsa; paylaşma, bunlar ergin oluncaya kadar ertelenebilir veya mirasçılar arasında özgülemeye karar verilebilecek tarihe kadar aile malları ortaklığı kurulur.
MADDE 664.- Kendisine işletme özgülenen mirasçının, diğer mirasçıların payları karşılığında ödemesi gereken miktar ile daha önce işletme üzerinde kurulmuş bulunan rehinlerle güvence altına alınmış olan borçların toplamı, işletmenin gelir değerinin dörtte üçünü aşarsa, kendisine Özgüleme yapılan mirasçının istemi üzerine özgülenen işletmenin paylaşılması uygun bir süre ertelenebilir.
Bu takdirde mirasçılar arasında kazanç paylı aile malları ortaklığı kurulmuş olur.
MADDE 665.- Kendisine işletme özgülenen mirasçı, aşırı borçlanma zorunda kalmaksızın diğer mirasçıların paylarının karşılığını ödeyecek duruma
gelirse; mirasçılardan her biri, ortaklıktan çıktığını bildirerek payının karşılığının kendisine ödenmesini isteyebilir.
Aksi kararlaştırılmış olmadıkça, kendisine özgülenme yapılan mirasçı ortaklığın sona erdirilmesini her zaman isteyebilir.
MADDE 666.- Kendisine işletme özgülenen mirasçı paylaşmanın ertelenmesini isterse, diğer mirasçılardan her biri, kazanç paylı ortaklığa girme yerine payının tarımsal işletmeye ait taşınmazlarla güvence altına alınan bir alacak hakkına dönüştürülmesini isteyebilir.
Bu alacaklar karşılığı olarak mirasçılara beş yıldan önce paraya çevrilemeyen ve en fazla irat senetleri için geçerli oran üzerinden faizlendirilerek bir mirasçı irat senedi verilir.
İrat senetlerindeki yükün üst sınırına ve Devletin sorumluluğuna ilişkin kurallar mirasçı irat senetlerinde uygulanmaz.
MADDE 667.- Tarımsal işletmeye sıkı şekilde bağlı bir yan sınai işletme bulunur ve bunlar birlikte yeterli ekonomik varlığa sahip olurlarsa, kişi bir bütün olarak istekli olan ve ehil görülen mirasçıya Özgülenir.
Bu durumda tarımsal işletme gelir değeriyle, sına işletme sürüm değeriyle Özgülenir.
Mirasçılardan birinin itiraz etmesi veya birden çok mirasçının özgülenme istemesi halinde, sulh hakimi her iki işletmenin ekonomik varlıklarını sürdürme olanaklarını ve mirasçıların kişisel durumlarını göz önünde bulundurarak yan işletmenin birlikte veya ayrı olarak özgülenmesine ya da satışına karar verir.
MADDE 668.- Mirasçılardan hiç biri tarımsal işletmenin bir bütün olarak kendisine özgülenmesini istemez veya özgülenme istemi reddedilirse, mirasçılardan her biri işletmenin bir bütün olarak satılmasını isteyebilir.
Yasal mirasçılar, gerek kendi aralarında, gerekse atanmış (mansup) mirasçılarla birlikte mirası paylaşırlar. Bu hususta serbestçe paylaşmanın nasıl yapılacağını kararlaştırma hakkına sahiptirler.
Mirasbırakan, ölüme bağlı tasarrufuyla paylaşmanın nasıl yapılacağını ve payların nasıl oluşturulacağını da önerebilir. Bu önerdiği kurallar mirasçılarını bağlayacaktır. Ayrıca, mirasbırakanın tereke malını bir mirasçıya (hasretmesi) özgülemesi, vasiyet olmayıp sadece paylaştırma kuralı sayılacaktır.
Mirasbırakanın, bir mirasçıdaki alacağı paylaştırma sırasında o mirasçının payına mahsup edilecektir.
Mirasbırakanın borçlarından dolayı rehnedilmiş malı olan mirasçı, o borcu kabul etmiş sayılacaktır. (Taşınmazların bölünmeleri taksimleri hakkında Yasa hükümleri saklıdır.)
Taşınmazlar, paylaştırma günündeki gerçek değerlerine göre mirasçılara ayrılırlar. Tarımsal taşınmazlarda gelir değeri, diğer taşınmazlar sürüm değerleri göz önünde tutulacaktır.
Mirasçılar ayırım (tahsis) değeri üzerinde anlaşamazlarsa bu değer, Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimliğince belirlenecektir. Yeterli Tarımsal varlığa sahip bir tarımsal işletme, işletmeye ehil mirasçılardan birisine bırakılır. Bundan başka tarımsal işletme değerinde azalma olmadan birkaç işletmeye bölünecek nitelikte ise, yine Sulh Hukuk Hakimi istemde bulunan birçok mirasçıya ayrı ayrı tahsis edebilecek yani Yasa ifadesiyle özgüleyebilecektir. Ayrıca mirasçı, işletme için gerekli olan araç, gereç ve hayvanların da kendisine (tahsisini) özgülenmesini isteyebilecektir. Mirasçılardan biri özgüleme istemine itiraz eder. İstekliler de birden fazla olursa yine Sulh Hukuk Hakimi, işletmenin hangi mirasçıya bırakılması gerektiğine karar verecektir.
İşletmeyi kendisi işletmek isteyen mirasçı, bu işin ehli ise, öncelik tanınacak, ayrıca eşinin yetenekleri de göz önünde tutulacaktır. Bu isteği ölüme bağlı tasarrufla ortadan kaldırılamaz. Ancak, mirasçılıktan çıkarma ve mirastan feragat halleri saklı tutulacaktır. Kendisine özgülenme (tahsis) yapılacak mirasçı ölüme bağlı tasarrufla da belirlenebilir.
Mirasçılar arasında ergin (reşit) olmayan ayırt etme gücüne sahip (yani farik ve mümeyyiz) çocuk varsa, paylaşma bu çocuğun ergin (reşit) olmasına kadar ertelenebilecek yahut aile malları ortaklığı kurulacaktır.
Kendisine işletme özgülenen (aynlan-tahsis edilen) mirasçının, diğer mirasçıların paylarına düşeni ödemesi gereken miktar ile, daha önce bu işletme üzerindeki rehinlerle güvenceye alınan borçların toplamı, işletmenin gelir değerinin 3/4'ünü geçerse, işletmenin paylaşılması uygun bir süre ertelenebilir ve böylece de mirasçılar arasında kazanç paylı aile malları ortaklığı kurulmuş olacaktır. Ancak, bu mirasçı, diğer mirasçıların paylarının karşılığını ödeyecek hale gelirse, her mirasçı ortaklıktan çıktığını bildirerek karşılığının kendisine ödenmesini isteyebilir. Bunun gibi kendisine özgülenme (tahsis) yapılan mirasçı, ortaklığın sona erdirilmesini her zaman isteyebilecektir.
Kendisine işletme (tahsis edilen) özgülenen mirasçı paylaşmanın ertelenmesini istediği takdirde diğer mirasçılardan her biri kazanç paylı ortaklığa girme yerine, payımn işletmeye bağlı bir alacak hakkına dönüşmesini talep edebilir. Bu alacaklar karşılığı olarak mirasçılara (5) yıldan önce paraya çevrilemeyen, faizli bir mirasçı gelir senedi verilir. Bu senetlerde, Devletin sorumluluğuna ilişkin kurallar uygulanmayacaktır.
Yan işletmeler hakkında da, işletmenin yan işletme ile birlikte veya ayrı olarak (tahsisine) özgülenmesine ya da satışına yine itiraz üzerine Sulh Hukuk Mahkemesi hakimi karar verebilecektir.
Mirasçılardan hiçbirisi tarımsal işletmenin kendisine (tahsisini) özgülenmesini istemediği takdirde işletmenin bir bütün olarak satılmasını bu mirasçılar talep edebileceklerdir. Bundan başka, mirasçılardan birine (tahsisi veya birkaçı tarımsal işletmenin kendilerine) özgülenmesini istemiş olmalarına rağmen bu istekleri kabul edilmediği takdirde de durum aynı olacak, işletmenin bir bütün olarak satılması istekleri Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimliğine kabul edilebilecektir.
Sulh Hukuk Mahkemesidir.
Mirasbırakanın (Ölenin) yerleşim yeri ve taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Davacı olmayan terekenin bütün paydaşları (mirasçıları) davalıdır.
Mahkemece verilecek karara göre satış gerçekleştirilecek, satış bedeli payları oranında mirasçılara paylaştırılacaktır.
Tarımsal işletme mirasbırakanm mirasçıları arasında ergin olmayan ayırt etme gücüne sahip altsoy (çocuklar) bulunduğu takdirde, paylaşma; bunlar ergin (reşit) oluncaya kadar geriye bırakılabilir. Erteleme olmazsa, özgülemeye karar verilebilecek güne kadar aile malları ortaklığı kurulacaktır.
Mirasçılardan hiçbiri, tarımsal işletmenin kendisine bir bütün olarak öz-gülenmesini istemediği veya istemesine rağmen özgülenme talebi reddolunduğu takdirde, mirasçılar işletmenin bir bütün olarak satılmasını isteyebilirler ve mahkemece de gerekli inceleme yapıldıktan sonra satılma kararı verilebilir.
Mirasbırakanın terekesinin paylaştırılması davaları zamanaşımına bağlı değildir. Her zaman açılabilir.
İrtifak hakkından yararlanan taşınmazın parsellere bölünmesi halinde, irtifak hakkı her parsel yararına devam edecektir. Ancak irtifak hakkı yalmz bir parselin yararına kullanılabildiği takdirde, bu parselin sahibi diğer parseller için irtifak hakkının kaldırılmasını isteyebilir. Tapu sicil müdürü bu istemi, irtifak hakkı sahibine tebliğ edecektir. Tebliğ gününden itibaren 1 ay içinde itiraz yapılmadığı durumunda da irtifak hakkını terkin edecek yani kaldıracaktır (TMY. 792).
Üzerinde irtifak hakkı tesis edilmiş (kurulmuş) taşınmazın parsellere bölünmesi halinde Yasa koyucu kural olarak irtifak hakkının her parsel üzerinde devam edeceğini öngörmüştür. Ancak irtifak hakkı belli parseller üzerinde kullanılmadığı yahut kullanılmayacağı tespit olunmuş bulunması durumunda, bu parsellerin malikleri, kendi taşınmazı üstündeki irtifak hakkının kaldırılmasını (terkinini) isteyebileceklerdir. Tapu sicil müdürü, bu maliklerin taleplerini, irtifak hakkı sahibine tebliğ edecek (bildirecek), tebliğ gününden itibaren 1 ay içinde irtifak hakkı sahibi itiraz etmediği takdirde de irtifak hakkını terkin edecek yani kaldıracaktır. Tapu sicil müdürünün irtifak hakkı sahibine bildiriminde 1 ay içinde itiraz etmediği takdirde irtifak hakkının terkin edileceği hususu da belirtilecektir.