Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Nedir? Nasıl İtiraz Edilir?

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı (m.172-173) Nedenleri:

Cumhuriyet savcısı şu durumlarda soruşturma evresinin sonunda kamu davası açmayıp, kovuşturmaya yer olmadığına karar verir

• Kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilememesi m.172/1
• Kovuşturma olanağının bulunmaması 172/1 Burada kastedilen yargılama şartları değil (Bunlar: sanığın hazır bulunması, sanığın suç işledikten sonra akıl hastası olmaması, bekletici sorunun çözümü, geçici yasama dokunulmazlığı vs.) dava şartlarının olmamasıdır.Bunlar : sanığın ölümü, af, dava zamanaşımı, şikayet, dava süresi, izin, talep, yargı bulunmaması, ön ödeme, uzlaşma vs.
• Cezanın ortadan kaldırılmasını gerektiren şahsi sebep olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların varlığı (TCK m.l93'deki organ veya dokularını satan kişinin durumu mercilerine bildirerek suçluların yakalanmalarını kolaylaştırması halinde ceza verilmeyeceği hali, m.192/1,2,4 deki uyuşturucu madde satım ve kullanımı, m.201/1,2 deki sahte para, m.221 deki örgüt kurma, m.254 rüşvet alma, m.274/1 deki yalan tanıklık,)
• Şahsi cezasızlık sebebinin varlığı (Örneğin TCK m.167/1 deki yağma suçu dışında kişinin malvarlığına karşı işlenen suçlarda fail mağdur arasındaki akrabalığa bağlı cezasızlık hali,)

Bu son iki halde Cumhuriyet savcısının kovuşturmaya yer olmadığı kararına karşı itiraz yoluna gidilemez.

Kararın Hukuki Mahiyeti:

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı aslında Cumhuriyet savcısı tarafından verilmiş idari bir karar mahiyetindedir. Ancak CMK bu karara bazı sonuçlar bağlayarak ve bazı güvenceler getirerek farklılaştırmıştır. Şö'yleki:

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra, kamu davasının, aynı eylem ve aynı kişi hakkında açılabilmesi yeni delil, iz, eser ve emarenin meydana çıkmasına bağlanmıştır. Böylece kovuşturmaya yer olmadığına dair kararların zamanaşımı süresince şüphelinin başında, tâbir yerinde ise Demokles'in Kılıcı gibi durması ve onun özgürlükler bakımından bir tehdit oluşturması önlenmek istenmektedir.

Kararda itiraz hakkı süresi ve mercii gösterilir. Kovuşturmaya yer olmadığı  kararı suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir.

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına İtiraz ve Sonuçları

Suçtan zarar gören kararın kendisine tebliğinden itibaren 15 gün içinde bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresi içinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesine en yakın ağır ceza mahkemesi başkanına itiraz edebilir.

Cumhuriyet savcısının m.171 deki takdir yetkisini kullandığı durumlarda kovuşturmaya yer olmadığına dair kararına itiraz edilemez.

İtiraz dilekçesinde kamu davasının açılmasını gerektirebilecek olaylar ve deliller belirtilir. Burada kamu davasının açılmasını haklı gösterebilecek olaylar, delil, iz, eser ve emarelerin gösterilip açıklanması zorunludur. Aksi takdirde itiraz hemen ret olunur.

Başkan kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmaz ise itirazı gerekçeli olarak reddeder. İtiraz eden suçtan zarar göreni itiraz için yapılan giderleri ödemeye mahkum eder, dosyayı ilgili Cumhuriyet savcısına gönderir. Cumhuriyet savcısı bu kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir.

Başkan bu hususta karar vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görürse bu hususu açıkça belirterek o yer sulh ceza hakimini görevlendirebilir.

Başkan itirazı yerinde görürse Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek mahkemeye gönderir.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra yeni delil meydana çıkmadıkça aynı fiilden dolayı dava açılamaz.

Kavuşturmaya yer olmadığı kararına yapılan itiraz reddedildikten sonra olayda yeni delil ortaya çıksa dahi itirazı reddeden başkanın bu hususta kararı olmadan kamu davası açılamaz. Burada m.l72'deki kovuşturma açılmaması kararına bağlanan otorite sebebiyle böyle bir düzenlemeye gidilmiştir.