Kayyım Nasıl Atanır? Kayyım Atanmasının Sebepleri Nelerdir?

Kayyımlığı gerektiren haller

TÜRK MEDENİ YASASI MADDE 426.- Vesayet makamı, aşağıda yazılı olan veya kanunda gösterilen diğer fillerde ilgilisinin isteği üzerine veya re'sen temsil kayyımı atar:

1. Ergin bir kişi, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri bir sebeple ivedi bir işini kendisi görebilecek veya bir temsilce atayabilecek du­rumda değilse,
2. Bir işte yasal temsilcinin menfaati ile küçüğün veya kısıtlının menfaati çatışıyorsa,
3. Yasal temsilcinin görevini yerine getirmesine bir engel varsa.
   II. Yönetim
4. Kanun gereği

MADDE 427.- Vesayet makamı, yönetimi kimseye ait olmayan mallar için gereken önlemleri alır ve özellikle aşağıdaki hallerde bir yönetim kayyımı atar:

1. Bir kimse uzun süreden beri bulunamaz ve oturduğu yer de bilin­mezse.
2. Vesayet altına alınması için yeterli bir sebep bulunmamakla beraber, bir kişi mal varlığını kendi başına yönetmek veya bunun için temsilci atamak gücünden yoksunsa,
3. Bir terekede mirasçılık hakları henüz belli değilse veya ceninin men­faatleri gerekli kılarsa,
4. Bir tüzel kişi gerekli organlardan yoksun kalmış ve yönetimi başka yoldan sağlanamamışsa,
5. Bir hayır işi veya genel yarar amacı güden başka bir iş için halktan toplanan para ve sair yardımı yönetme veya harcama yolu sağlanamamışsa.
6. istek üzerine

MADDE 428.- isteğe bağlı kısıtlama sebeplerinden biri varsa, ergin bir kişiye kendi isteği üzerine bir kayyım atanabilir.

Yasal danışmanlık

MADDE 429.- Kısıtlanması için yeterli sebep bulunmamakla beraber ko­runması bakımından fiil ehliyetinin sınırlanması gerekli görülen bir kişiye aşağıdaki işlerde görüşü alınmak üzere bir yasal danışman atanır:

1. Dava açma ve sulh olma,
2. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka
   bir ayni hak kurulması,
3. Kıymetli evrakın alımı, satımı ve rehnedilmesi,
4. Olağan yönetim sınırları dışında kalan yapı işleri,
5. Ödünç verme ve alma,
6. Ana parayı alma,
7. Bağışlama,
8. Kambiyo taahhüdü altına girme,
9. Kefil olma.

Aynı koşullar altında bir kimsenin mal varlığını yönetme yetkisi, gelirle­rinde dilediği gibi tasarruf hakkı saklı kalmak üzere kaldırılabilir.

Yetki

MADDE 430.- Temsil kayyımı, kendisine kayyım atanacak kimsenin yerleşim yeri vesayet makamı tarafından atanır.

Yönetim kayyımı, mal varlığının büyük bölümünün yönetildiği veya tem­sil edilen kimsenin payına düşen malların bulunduğu yer vesayet makamı tara­fından atanır.

Usul

MADDE 431.- Vasinin atanması usulüne ilişkin kurallar, kayyım ve ya­sal danışmanın atanmasında da uygulanır.

Kayyım veya yasal danışman atanmasına ilişkin karar, ancak vesayet makamının gerekli görmesi halinde ilan olunur.

Açıklama

Vesayet Makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi istek üzerine; ve gerektiği durumlarda doğrudan doğruya (re'sen) temsil kayyımı atamaya yetkilidir. Temsil kayyımı atanması için;

1. Ergin (reşit) olan kişinin;
2. Hastalığı
3. Başka yerde bulunması
4. Benzeri bir sebebin var olması

nedeniyle, çok acele (ivedi) olan bir işini kendisi görememeli, yahut bu işini görecek bir temsilci tayin edecek (atayacak) durumda bulunmamış olmalı,

1. Temsilcinin yaran ile küçüğün yahut kısıtlının yararı bir işte, çatışmalı yani menfaat zıddiyeti bulunmalı,
2. Yasal temsilcinin görevini yapmasında bir engel olmalıdır.

Kaldırılan Medeni Yasanın 376. maddesi anlaşılır şekilde Yeni Medeni Yasının 426. maddesi kapsamına alınmıştır.

Bundan başka, Sulh Mahkemesi, yönetimi kimseye ait olmayan mallar için de gerekli önlemleri alacaktır. Özellikle;

1. Bir kişinin uzun süreden beri bulunmaması oturduğu yerin de bilinememesi,
2. Bir kişinin mallarını kendi başına yönetememesi veya yönetmek için
   temsilci atama gücünden yoksun olması,
3. Bir terekede mirasçılık hakları belirlenmemiş olması veya ceninin ya­
   rarları zorunlu kılması,
4. Tüzel kişi organlarının yoksun olması ve tüzel kişiliğin yönetiminin
   başka türlü sağlanamamış olması,
5. Hayır işi yahut kamu yararı güden başka bir iş için halktan toplanan para
   ve yardımın yönetilme veya harcama yolu sağlanamamış olması.

durumlarında, bir yönetim kayyımı tayin edecektir.

Bundan başka, isteğe bağlı kısıtlama nedenlerinden birinin mevcut olması durumunda da, reşit yani ergin olmuş bir kişiye yine kendi talebi ile bir kayyım atanacaktır.

Yeni Yasanın 429. maddesi, Yasal Danışmanlık müessesesi hakkında ku­rallar öngörmektedir. Kaldırılan Yasanın 379. maddesi karşılığı olan bu kurallar dil bakımından sadeleştirilmiş ve anlaşılır hale getirilmiştir. Eski yasada mahdut ehliyet, yeni yasada Yasal Danışmanlık başlığını almıştır. Kısıtlanması için ye­terli neden bulunmadığı halde, korunması yönünden Medeni Haklan kullanma ehliyeti yani yeni ismiyle fiil ehliyetinin sınırlanması (tahditi) zorunlu olan reşit olmuş yani ergin olmuş kişi veya kişilere;

1. Dava açma ve sulh olma,

1. Taşınmazların alım satımı, rehnedilmesi, başka ayni haklar kurulması, e. Değerli evrakın alımı, satımı ve rehnedilmesi,
2. Olağan (mutad) yönetim sınırları dışındaki yapı işleri,
3. Ödünç verme ve alma,
4. Ana parayı alma,
5. Bağışlama,
6. Kambiyo yükümlülüğü altına girme
7. Kefil olma,

işlerinde görüşü alınmak için bir yasal danışman (eski adıyla kanuni müşa­vir) atanacaktır.

Temsil kayyımı, kendisine kayyım atanacak kişinin yerleşim yeri (yani konutu) vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesince atanacaktır. Yönetim kayyımı ise, temsil edilen kişinin payına düşen malların bulunduğu yer veya malların büyük kısmının bulunduğu yer vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mah­kemesince tayin edilecektir.

Vasinin atanması hakkındaki kurallar kayyım ve yasal danışman atama­sında da aynen uygulanacaktır. Ancak bir farkla ki, burada ilan zorunlu değildir. Kayyım veya yasal danışman atanması hakkındaki mahkeme kararı, vesayet ma­kamı Sulh Hukuk Mahkemesi gerekli gördüğünde ilan okunacaktır.

Kayyım Atanmasında Görevli Mahkeme

Vasi tayininde olduğu gibi Sulh Hukuk Mahkemesidir.

Kayyım Atamasında Yetkili Mahkeme

Temsil kayyımı; atamasında yetkili mahkeme, kendisine kayyım atanacak kimsenin yerleşim yeri vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından atanır.

Yönetim kayyımı; mal varlığının büyük bölümünün yönetildiği yahut tem­sil edilen kişinin payına düşen malların bulunduğu yer vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından atanır.

Yasal danışman da aynı mahkemece tayin edilir.

Kayyım Atamasında Davacı

1. Kendisine kayyım atanmasını isteyen kişi,
2. İlgili kurum veya her kişi

Kayyım Atamasında Davalı

Vasi atamasında olduğu gibi kayyım ataması davalarında davalı yoktur. Bu tür davalar Sulh Hukuk Mahkemesinin idari nitelik arz eden kararlarına konu olan davalardır.

Kayyım Atama Koşulları

1. Ergin (reşit) kişi, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya buna benzer bir nedenle ivedi işini kendisi yapabilecek veya temsilci atayabilecek durumda değilse,
2. Bir işte yasal temsilcinin yararı ile küçüğün veya kısıtlının yararı çatışı­yorsa,
3. Yasal temsilcinin görevini yerine getirmesine bir engel bulunuyorsa,
4. Bir kimse uzun süreden beri bulunamıyorsa ve oturduğu yer de biline-miyorsa,
5. Vesayet altına alınması için yeterli neden bulunmamakla beraber, bir kişi mal varlığının kendi yönetmek veya temsilci atamak gücü bulunmuyorsa,
6. Bir terekede mirasçılık hakları henüz belirlenmemişse veya ceninin ya­rarları gerekli kılıyorsa,
7. Bir tüzel kişi gerekli organlardan yoksun ise ve yönetimi başka yoldan sağlanamamışsa,
8. Hayır işi veya genel yarar amacı güden başka bir iş için halktan toplanan para ve sair yardımı yönetme veya harcama yolu sağlanamamışsa,

ilgilinin isteği üzerine veya doğrudan (re'sen) vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi ilk üç maddede açıklananlar için temsil kayyımı, diğer 4-8 maddelerdeki hususlarda da yönetim kayyımı tayin edecektir.

İstek Üzerine Kayyım Atanması

İsteğe bağlı kısıtlama nedenlerinden birinin mevcudiyeti halinde, yani, yaşlılığı, sakatlığı veya tecrübesizliği sebebiyle işlerini gereği gibi görmekten yoksun olduğunu ispatlayan ergin (reşit) kişi istediği takdirde kendisine bir kay­yım atanabilir. Bu hususlar eski yasada mevcuttu. Yeni kabul edilen Yasada da aynen benimsenmiş, ne var ki daha anlaşılır bir dil kullanılmıştır.

Yasal Danışmanlık Atanması Davası Nedir?

Eski Medeni yasada kanuni müşavirlik olan müessese yeni yasada "Yasal Danışmanlık" olarak tanımlanmış ve madde başlığı bu şekilde değiştirilmiştir. Buna göre, "Kısıtlanması için yeterli neden bulunmamakla beraber korunması bakımından fiil ehliyetinin yani eski deyimiyle medeni hakları kullanma ehliye­tinden sınırlandırılması gerekli görülen ergin (reşit) kişiye;

1. Dava açma ve sulh olma,
2. Taşınmazların alımı, satımı, rehnedilmesi ve bunlar üzerinde başka bir ayni hak kurulması,
3. Kıymetli evrakın alımı, satımı ve rehnedilmesi,
4. Olağan yönetim sınırları dışında kalan yapı işleri,
5. Ödünç verme ve alma,
6. Ana parayı alma,
7. Bağışlama,
8. Kambiyo taahhüdü altına girme,
9. Kefil olma,

işlerinde görüşü alınmak üzere bir "Yasal Danışman" atanır. Yukarıdaki koşullar uyarınca, bir kişinin mal varlığını yönetme yetkisi, sa­dece gelirlerinde dilediği gibi tasarruf hakkı saklı kalmak kaydıyla kaldırılabilir.

Görevli Mahkeme

Yasal danışman tayininde görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi (ve­sayet makamı)dir.

Yetkili Mahkeme

Yasal danışman atanmasında yetkili mahkeme; kendisine yasal danışman tayin edilecek kişinin yerleşim yeri (vesayet makamı) Sulh Hukuk Mahkemesi'dir.

Kayyım ve Yasal Danışman Atamasında Usul

Yasal danışman veya kayyım atanmasında da, aynen vasi atanmasında göz önünde tutulacak hususlar uygulanacaktır. Yani, vasi tayininde usul ne ise, yasal

danışman ve kayyım atamasında da aynıdır. Ancak tek fark, kayyım ve yasal danışman tayinine dair mahkeme kararı, vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mah­kemesinin gerekli gördüğü takdirde ilan edilecektir. Bu nedenle burada ilan zo­runluluğu yoktur. Mahkeme isterse danışmanlık karan veya kayyımlık kararı ilan olunacaktır.