English
Russian
German
Denetimli Serbestlik Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkındaki Kanun'un 105. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre "
Hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla;
a) Açık ceza infaz kurumunda cezasının son altı ayını kesintisiz olarak geçiren,
b) Çocuk eğitimevinde toplam cezasının beşte birini tamamlayan,
koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hükümlü hakkında hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.
(2) Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartlarının oluşmasından itibaren en az altı aylık sürenin geçmiş olması durumunda, diğer şartları da taşımaları hâlinde, birinci fıkrada düzenlenen infaz usulünden yararlanabilirler.
(3) Yukarıdaki fıkralarda düzenlenen infaz usulünden;
a) Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler,
b) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, (Değişik ibare : 6462 - 25.4.2013 / m.1/65-b) “engellilik”, veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler,
diğer şartları da taşımaları hâlinde yararlanabilirler. Ağır hastalık, sakatlık veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.
(4) (Değişik : 6545 - 18.6.2014 / m.80) Adli para cezasının ödenmemesi nedeniyle, cezası hapse çevrilen hükümlüler yukarıdaki fıkralardaki infaz usulünden yararlanamazlar.
5) Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;
a) Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
b) Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
c) Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
d) Belirlenen programlara katılması,
yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak yükümlülükleri değiştirilebilir.
(6) Hükümlünün;
a) Ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne üç gün içinde müracaat etmemesi,
b) Hakkında belirlenen yükümlülüklere, denetimli serbestlik müdürlüğünün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına, denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
c) Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi,
hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmesine, infaz hâkimi tarafından karar verilir.
(7) Hükümlü hakkında;
a) (Anayasa Mahkemesi'nin 23.5.2014 tarih ve 29008 sayılı R.G.'de yayımlanan, 9.4.2014 T., 2014/14 E. ve 2014/77 K. sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.)
b)(Anayasa Mahkemesi'nin 9.1.2014 tarih ve 28877 sayılı R.G.'de yayımlanan, 26.12.2013 T., 2013/133 E. ve 2013/169 K. sayılı Kararı ile iptal edilmiştir)
c)(Anayasa Mahkemesi'nin 9.1.2014 tarih ve 28877 sayılı R.G.'de yayımlanan, 26.12.2013 T., 2013/133 E. ve 2013/169 K. sayılı Kararı ile iptal edilmiştir)
(Madde 105/A'nın (7) numaralı fıkrasının son paragrafının birinci cümlesi, Anayasa Mahkemesi'nin 23.5.2014 tarih ve 29008 sayılı R.G.'de yayımlanan, 9.4.2014 T., 2014/14 E. ve 2014/77 K. sayılı kararı ile; Madde 105/A'nın (7) numaralı fıkrasının son paragrafının ikinci cümlesi, Anayasa Mahkemesi'nin 23.5.2014 tarih ve 29008 sayılı R.G.'de yayımlanan, 9.4.2014 T., 2014/14 E. ve 2014/77 K. sayılı kararı ile iptal edilmiştir)
(8) Denetimli serbestlik müdürlüğüne müracaat etmesi gereken sürenin bitiminden itibaren iki gün geçmiş olmasına karşın müracaat etmeyenler ile kapalı ceza infaz kurumuna iade kararı verilmesine rağmen iki gün içinde en yakın Cumhuriyet başsavcılığına teslim olmayan hükümlüler hakkında, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 292 nci ve 293 üncü maddelerinde yazılı hükümler uygulanır.
(9) Yükümlülüklerin gereklerine ve denetim planına uygun davranan hükümlünün koşullu salıverilmesi hakkında denetimli serbestlik müdürlüğü tarafından hazırlanan gerekçeli rapor, 107 nci ve 108 inci maddeler uyarınca işlem yapılmak üzere ilgili mahkemeye gönderilir.
(10) Denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezaların infazına ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir. şeklindedir. Görüldüğü üzere denetimli serbestlikten faydalanmak için kanun koyucu bir kısım koşullar getirmiştir. Aşağıda bu koşulları inceleyeceğiz.
Görüldüğü üzere koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hükümlü hakkında hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. Burada denetimli serbestlikten yararlanabilmek için kanun koyucu koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalanları getirmiştir.
Fakat her koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalanlar denetimli serbestlikten yararlanamazlar.
Hükümlünün infazı gereken 1 yıl yahut daha az cezasını denetimli serbestlik suretiyle infaz edilmek üzere salıverilmesi için;
Hükümlü altı ay süreyle açık ceza infaz kurumunda olmalı yahut açık cezaevine ayrılma şartları oluşmuş olmalıdır. Kanunda açık cezaevinde iyi halli olarak 6 ay geçirmiş olma şartı mevcuttur. Ancak bu şart, 31.03.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6411 sayılı Kanunun 13. maddesi ile 31.12.2015 tarihine kadar ertelenmiştir. İnfaz Kanunu m.105/A'da öngörülen denetimli serbestlikten yararlanabilmek için altı ay açık cezaevinde kalmak veya açık cezaevine ayrılma hakkını kazanıp bu süreyi kapalı cezaevinde geçirmek yeterli olacaktır.
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 10 uncu maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(6) Açık kuruma ayrılma şartlarının varlığına rağmen, iradesi dışındaki bir nedenle açık kuruma ayrılamayan veya aynı nedenle kapalı kuruma geri gönderilen iyi halli hükümlüler, 5275 sayılı Kanunun 95 ve 105/A maddelerinin sağladığı izin ve denetimli serbestlik haklarından yararlandırılabilir.
Yönetmeliğin 5. Maddesine göre;;
a) Kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların,
b) Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olanların,
c) Adli para cezası hapis cezasına çevrilenlerin,
ç) 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanların, cezaları doğrudan açık kurumlarda yerine getirilir." Bu itibarla bu durumda bulunanlar daha en başından itibaren açık cezaevine ayrılma şartına sahip demektir. Ancak Yönetmeliğin 5. Madddesi 1. Cümlesine göre; "Terör suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar hariç olmak üzere" denilmektedir. Buna göre bu türden suçlarda ceza miktarı 3 yılın altında olsa da açığa çıkma hakkını kazanamayacaktır ve açığa çıkma hakkı kazanamadığından cezasının infazına 1 yıl kala denetimli serbestlik suretiyle infazdan yararlanamaz.
Üzerinde durulması gereken bir diğer husus, 5.madde kapsamındaki hükümlülerin, hapis cezası veya güvenlik tedbirinin infazı için gönderilen çağrı kağıdının tebliği üzerine teslim olmadıklarında ne olacağı sorusudur. Çağrı üzerine teslim olan hükümlünün açık infaz kurumuna ayrılması gerektiği açıktır. Ancak kendisine verilen süre içinde teslim olmayan kişiyle ilgili C.Savcısı tarafından yakalama kararı çıkarılacaktır. Kolluk tarafından yakalanan hükümlünün hangi kuruma teslim edileceğiyle ilgili sorulara cevaben, yakalanan hükümlünün açık ceza infaz kurumuna teslim edilmesi gerekse de uygulamada kapalı cezaevlerine gönderilmektedir. Bu tür hükümlüler ancak yukarıda da belirtildiği üzere ancak cezalarının belli miktarını kapalı cezaevinde çektikten sonra açık cezaevine nakli gerçekleşmektedir.
“MADDE 8 – (1) Kapalı kurumlarda bulunan hükümlülerden;
a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar,
b) Haklarında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulananlar,
c) Haklarında iyi hal kararı verilse bile, 5275 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde sayılan eylemlerden dolayı toplam üç ve daha fazla hücreye koyma cezası alıp, son hücreye koyma cezasının kaldırılması üzerinden üç yıl geçmemiş olanlar,
ç) Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup, 6 ncı maddenin ikinci fıkrasının (c) ve (ç) bentleri dışında kalanlar,
açık kurumlara ayrılamaz.
(2) Ayrıca;
a) Koşullu salıverilme kararı geri alınanların, geri alınan cezalarının tamamı,
b) Denetimli serbestlik tedbirinin ihlali sonucunda, koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin tamamı,
c) Çocuk eğitimevleri hariç, kapalı kurumlardan firar edenler ile açık kurumlardan ikinci kez firar etmiş olanların, firar tarihinden önce kesinleşmiş olan cezaları ve koşullu salıverilme tarihine kadar kesinleşerek infazına başlanacak olan cezalarının tamamı,
ç) 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince verilen hapsen tazyik veya tazyik hapisleri dışında, diğer kanunlarda düzenlenen tazyik, disiplin veya zorlama hapislerinin tamamı,
kapalı kurumlarda infaz edilir. Diğer cezalar, Yönetmelikte aranan koşulların bulunması halinde açık kurumlarda infaz edilebilir.
(3) Kapalı kurumda hükümlü olup;
a) İşlediği iddia olunan başka bir suçtan dolayı haklarında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü maddesine göre tutuklama kararı verilenler,
b) Yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları idare ve gözlem kurulu kararıyla saptananlar,
bu durumları devam ettiği sürece açık kurumlara ayrılamaz.”
Yargıtay Ceza Genel Kurulu taahhüdü ihlal suçu ve tazyik hapislerinin bir hapis cezası olmadığı dolayısıyla bunlara denetimli serbestlik uygulanamayacağı yönünde çeşitli kararlar vermiştir. Niteliği ve cezası itibariyle ağır suçlardan hükümlü olanlar denetimli serbestlikten yararlandırıldığı halde, tazyik hapsi adı ile bilinen icra ve iflas suçlarından ceza alanların bu düzenlemelerden neden yararlandırılmadığını anlamak mümkün değildir. Denetimli serbestlik hakkındaki kanunda ve hatta; açık ceza infaz kurumu yönetmeliği düzenlemelerinde bu cezalar için istisna öngörülmediği halde, denetimli serbestlik açısından nedense bir ayrımcılığa tabi tutulmuştur.
Mevzuata göre denetimli serbestlik tedbiri, koşullu salıverilmesine 1 yıl ve daha az süre kalan iyi halli hükümlülere uygulanıyor. Cezalarının koşullu salıverilme tarihinden sonraki kısmını denetimli serbestlik tedbiri kapsamında cezaevi dışında geçirebiliyor. Değinmek gerekir ki;1 yıllık sürenin 2 yıl olması yönünde epey talep ve beklenti oluşmuş durumda. Bu durumla ilgili 2014 yılında TBMM’ye verilen bir kanun teklifi bulunmaktadır, halen komisyonda beklemektedir.
İlgili kanun teklifi için sağ taraftaki linke tıklayabilirsiniz. Denetimli Serbestik
