Çocuk Tesliminden Kaçınma Suçu Nedir? Nasıl Oluşur?

Çocuk teslimi:

Madde 25 - (Değişik: 3/7/1940 - 3890/1 md.)

Çocuk teslimine dair olan ilam icra dairesine verilince icra memuru 24 üncü maddede yazılı şekilde bir icra emri tebliği suretiyle borçluya yedi gün içinde çocuğun teslimini emreder. Borçlu bu emri tutmazsa çocuk nerede bulunursa bulunsun ilam hükmü zorla icra olunur.

Çocuk teslim edildikten sonra diğer taraf haklı bir sebep olmaksızın çocuğu tekrar alırsa ayrıca hükme hacet kalmadan zorla elinden alınıp öbür tarafa teslim olunur.

Çocukla şahsi münasebet tesisine dair İlamın icrası:

Madde 25/a -(Ek: 18/2/1965 - 538/15 md.)

Çocukla şahsi münasebetlerin düzenlenmesine dair ilam hükmünün yerine getirilmesi talebi üzerine icra memuru, küçüğün ilam hükümleri dairesinde lehine hüküm verilen tarafla şahsi münasebette bulunmasına mani olunmamasını; aksi halde ilam hükmünün zorla yerine getirileceğini borçluya 24 üncü maddede yazılı şekilde bir icra emri ile tebliğ eder. Bu emirde ilam hükmüne aykırı hareketin 341inci maddedeki cezayı müstelzim olduğu da yazılır.

Borçlu bu emri tutmazsa ilam hükmü zorla yerine getirilir. Borçlu alacaklının şikayeti üzerine ayrıca 341 inci maddeye göre cezalandırılır.

Çocuk teslimine ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilâmların icrasında uzman bulundurulması:

MADDE 25/b. -(17.07.2003 tarih ve 4949 s.k la ek madde) Çocukların tes­limine ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilâmların icrası, icra müdürü ile birlikte Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından görevlendirilen sosyal çalışmacı, pedagog, psikolog veya çocuk gelişimcisi gibi bir uzmanın, bunların bulunmadığı yerlerde bir eğitimcinin hazır bulunması suretiyle yerine getirilir.

Çocuk teslimi emrine muhalefetin cezası:

Madde 341 - (Değişik: 31/5/2005 - 5358/12 md.)

Çocuk teslimi hakkındaki ilâmın veya ara kararının gereğini yerine getirmeyen veya yerine getirilmesini engelleyen kişinin, lehine hüküm verilmiş kimsenin şikâyeti üzerine, altı aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra ilâmın veya ara kararının gereği yerine getirilirse, kişi tahliye edilir.

İlgili Kanun Maddeleri:

İİK'nun 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 364, 365, 366.mad

Çocuk Tesliminden Kaçınma Suçu Görevli Mahkeme:

İcra Ceza Mahkemesi

Çocuk Tesliminden Kaçınma Suçu Yetkili Mahkeme:

İcra takibinin yapıldığı yerdeki İcra Ceza Mahkemesi yetkilidir.

Çocuk Tesliminden Kaçınma Suçu Müşteki:

• - Kendisine çocuğun teslimine karar verilen kişi
• - Çocukla şahsi ilişki kurmasına karar verilen kişi

Çocuk Tesliminden Kaçınma Suçu Sanık:

• - Çocuk teslimi hakkında ilamın veya ara kararın icrası sırasında çocuğu borçlu ile bu fiile bilerek iştirak edenler,
• - İlamın veya ara kararın icrasından sonra çocuğu tekrar kaçıran borçlu ilen bilerek iştirak edenler,
• - Çocukla kişisel ilişki kurulması hakkındaki icra emrine uymayan (ilamın ara kararın icrası sırasında çocuğu gizleyen veya ilamın veya ara kararın icrasından çocuğu kaçıran) borçlu ile bu fiillere iştirak edenler sanıktırlar.

Çocuk teslimi ile ilgili ilama aykırı davranmak suçunun unsurları:

• - Mahkemece verilmiş ve kesinleşmiş çocuk teslimine dair bir ilamın  varlığı.
• - Fakat boşanma davasında ihtiyati tedbir olarak çocuk ana babadan birine teslimine karar verilirse bu durumda ara kararın infazı için kesinleşmesini beklemeyez.
• - Alacaklının çocuk teslimi hakkındaki ilamı veya ara karannı icraya koymuş on Alacaklı çocuğu her almak istediğinde ayrı bir takip yaparak örnek 55 göndermelidir,
• - Takip talebini alan icra dairesi, borçluya 55 örnek nolu icra emri gönderir emrinde hangi tarihte hangi saatte çocuk teslimine gidileceğinin yazılı olması gerekir.
• - İcra emrinde borçluya çocuğu yedi gün içinde teslim etmesi, aksi takdirde zorla icra olunacağı, ilamın icrası sırasında çocuğun gizlenmesi halinde gizleyenini maddesine göre cezalandırılacağı, ihtarı yer almalıdır.
• - Bu ihtara rağmen borçlu çocuğu teslim etmemiş olmalıdır.
• - Bu nedenle İcra Müdürü çocuğu zorla almak istediğinde borçlu bu çocuğu vermelidir.
• - Ayrıca burada bu fiile iştirak edenlerde borçlu gibi cezalandırılacaktır.
•  Veya çocuk alacaklıya teslim edildikten sonra borçlu çocuğu tekrar kaçırmalıdır.

• - Ayrıca çocuk tesliminden sonra çocuğu tekrar kaçırmak fiiline iştirak edenlerde borçlu gibi cezalandırılır.
• - Bu suçun oluşması için icra emrinin doğrudan doğruya borçluya tebliğ edilmiş olması gerekir.
• - Çocuğun kendi başına kaçması, borçlunun kendisinin kaçırdığı ispat edilmedikçe yalnız başına borçlunun cezalandırılması için yeterli değildir.

Çocukla kişisel ilişki kurulması ile ilgili ilama veya ara kararına aykırı dav­ranmak suçunun unsurları:

• Mahkemece verilmiş ve kesinleşmiş çocuk teslimine dair ilamın veya ara kararının varlığı.
• Alacaklının çocukla kişisel ilişki kurulması hakkındaki ilamı veya ara kararını icraya koymuş olmalıdır.
• Takip talebini alan icra dairesi borçluya 55 örnek nolu icra emri gönderilmelidir.
• İcra emrinde "küçüğün ilam hükümleri dairesinde lehine hüküm verilen tarafla şahsi ilişkide bulunmasına mani olunmaması, aksi halde ilam hükmünün zorla yerine getirileceği, buna rağmen çocuk teslim edilmezse borçlunun İİK. nun 341. maddesine göre cezalandırılacağı" ihtarı yer alır.
• Ayrıca icra emrinde, çocukla kişisel ilişki kurulacak yer, tarih ve saat açık ve net bir şekilde belli olmalıdır.
• Bu suçun oluşması için icra emrinin doğrudan doğruya borçluya tebliğ edilmiş olması gerekir.
• Borçlunun icra emrinde belirlenen ihtara rağmen icra emrine uymamış olmalıdır.
• Bu durumda ilam hükmü icra dairesince zorla yerine getirilirken borçlunun çocuğu gizlemesi gerekir.
• Ayrıca borçlunun bu fiile iştirak edenlerde aynı şekilde cezalandırılır.
• Veya çocuk alacaklıya teslim edildikten sonra çocuğu tekrar kaçırması gerekir.

• Borçlunun bu eylemine iştirak edenler de aynı şekilde cezalandırılır.
• Çocuk kişisel ilişki kurulmasıyla ilgili ilam hiçbir zaman zamanaşımına uğramaz. Bu ilamların hükmü çocuk reşit oluncaya kadar devam eder.
• 5358 sayılı kanunla İİK nun 341. maddesinde yapılan değişikliğe göre, çocuk tesliminden kaçınmak suçunun maddi unsuru olarak çocuğu gizlemekten, tekrar kaçır­maktan daha geniş olarak "karar gereğini yerine getirmemek veya yerine getirilmesini engellemek" ibareleri kullanılmıştır. Bu ibare daha geniştir ve kanaatimizce daha yerinde olmuştur. Bu değişiklikten sonra artık yalnızca karar gereğini yerine getirmeyerek karşı tarafa çocuğu vermeyen velayet kendisine bırakılan şahıs bu suçu işleyebileceği gibi, verilen mahkeme kararı uyarınca kişisel ilişki kurmasına izin verilen şahsın da çocuğu aldıktan sonra geri vermemesi eylemi de suç olarak düzenlenmiştir.

Talep ve incelemede dikkat edilecek hususlar:

Çocuk tesliminden kaçınmak suçu takibi şikayete bağlı bir suçtur.

Müşteki suçun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren 3 ay, her halde suçun vuku» dan itibaren bir yıl içinde İcra mahkemesine yazılı veya şifahi olarak başvurarak dava açar.

Şikayetçi tazyik hapsini gerektiren bu eylemle ilgili davayı bizzat şikayet dilekçesini, mahkemesine vermek veya mahkeme kalemine şifahi beyanda bulunmak suretiyle açar,

Müştekinin şikayet dilekçesinde; hitaben yazılan icra mahkemesi, müştekinin ismi adresi, şikayet edilen kişinin ismi kimlik bilgileri ve adresi ile şikayet edilen eylem açıkça gösterilmelidir. Ayrıca şikayet dilekçesine bu eylemlerle ilgili icra dosyası da dahil olmak üzere tüm deliller eklenmelidir.

Verilecek karar, sadece şikayet edilen eylemle ilgili olacağından sanığın hangi eylemden dolayı şikayet edildiği dilekçede açıkça gösterilmelidir.

Şikayet yetkisinin vekil aracılığı ile kullanılması durumunda vekaletnamede sikayet yetkisinin olup olmadığına ve vekaletnamenin halen geçerli olup olmadığına dikkat edilmeli örneğin; müştekinin ölmesi halinde vekaletnamenin geçerliliğini yitireceğinden davan düşürülmesine karar verilmelidir.

Şikayet dilekçesini getiren müşteki, bu şikayet dilekçesini öncelikle hakime havale ettirmelidir. Hakim havalesi olmayan şikayet dilekçelerinde dava tarihi, esas defterinin şikayet dilekçesinin verildiği tarih araştırılarak, ona göre şikayetin süresinde olup olmadığı belirlenmelidir.

Bu talep için mahkeme duruşma açılmadan evrak üzerinde karar verilmelidir.

Bu açıklamalardan sonra şikayet dilekçesini alan icra mahkemesi bu dilekçeyi değişik iş ve talimat defterine kaydedecektir. Ve aldığı bu dilekçe üzerinde hakim en kısa süren gerekli incelemeyi yapacak, her bir suç için o suçun unsurları araştırılacak, gerekirse resen delil toplayarak bu şikayetle ilgili kararını en kısa sürede verecektir.

Mahkeme yukarıdaki deliller ışığında;

• Mahkemece çocuk teslimine ve çocukla şahsi ilişki kurulmasına ilişkin verilmiş bir hükmün veya ara kararının olup olmadığını,
• Bu hükmün kesinleşip kesinleşmediğini,
• Örnek 55 nolu icra emrinin bizzat borçluya usulüne uygun olarak tebliğ edilip edilmediğini,
• İcra emrinde çocuk tesliminin ve kişisel ilişki kurulması gereken yerin, tarifti ve saatin açıkça gösterilip gösterilmediğini,
• İcra emrinde bulunması gerekli ihtaratların bulunup bulunmadığı,
• Bu ihtara rağmen belli edilen yer gün ve saatte çocuğun teslim edilip edilmeğini, kişisel ilişki için alacaklı şahsa verilip verilmediğini, bu hususun tutanakla tesbit edilip edilmediği,
• Teslim edilmemişse, bu teslim edememesinin haklı bir nedene dayanıp dayan­madığını,
• Teslim edilmemiş ise, bu teslim edememede çocuğun hastalığına bağlanıyorsa, çocuğun alıcıya teslim edilemeyecek kadar hasta olup olmadığı, yoksa yasal boşluklardan yararlanma amacıyla mı böyle bir yola başvurulduğunu,
• Çocuk kendisi teslim edilen yerden kaçmışsa, bu hususta borçlunun sorumlulu­ğunun ve katkısının olup olmadığını,
• Çocuk teslim edildikten sonra yeniden kaçırılıp kaçırılmadığı,
• Çocuk tesliminden kaçma suçuna iştirak iddiası varsa, iştirakin şartlarının oluşup oluşmadığını inceler.

Verilebilecek kararlar:

Mahkumiyet kararı verilmesi için gerekli hususlar:

• Sanığın cezai ehliyete sahip olduğunu,
• Müştekinin şikayetinin usulüne uygun olarak süresinde yapıldığını,
• Şikayet edilen şahsın tebligat yapılan şahıs olduğunu,
• Sanığın üzerine atılı suçun unsurları itibariyle oluştuğunu,

• Çocuk teslimine ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair kesinleşmiş bir ilamın veya ara kararının olduğunu,
• Bu ilamın icraya konduğunu,
• Bizzat sanığa icra emrinin usulüne uygun olarak tebliğ edildiğini, ilamda gerekli ihtaratların olduğunu,
• Bu tebliğe rağmen borçlunun yükümlülüğü yerine getirmemesi nedeniyle icra vasıtasıyla infaz yapılmasına rağmen çocuğu borçlunun teslim etmediğini, kişisel ilişki kurmalarına engel olduğunu, teslimden sonra yeniden kaçırdığını,
• Veya bu eylemlere iştirak ettiğini,
• Sanığın teslim etmemesinin makul ve makbul bir mazerete dayanmadığını,
• Sanığın suç kastını ortadan kaldıran nedenlerin bulunmadığını

Gören Mahkeme:

Sanığın İİK, 341. maddesi gereğince "sanığın 6 aya kadar hapsen tazyikine' karar verir.

Sanığa verilen ceza paraya veya diğer seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez.

Mahkumiyet kararında müştekinin şikayetten vazgeçmesi halinde İİK.'nun 354. maddesine göre cezanın düşeceği ve karar gereği yerine getirilirse sanığın derhal tahliye edileceği ihtarı da yer alır.

Talebin reddi kararı verilmesi için gerekli hususlar:

• Sanığın, çocuk tesliminden kaçınmak suçunu işlemediğini,
• Suç işleyen şahsın şikayet dilekçesiyle dava açılan şahıs olmadığı,
• Çocuk teslimine veya kişisel ilişki kurulmasına ilişkin mahkeme kararının kesinleşmediğini ve bir ara kararının da bulunmadığını,
• İcra emrinde gerekli ihtaratların yapılmadığını,
• Çocuğun teslim edileceği, veya kişisel ilişkinin kurulacağı yer, gün ve saat emrinde veya ilamda açıkça gösterilmemiş olduğunu.
• Çocuk tesliminin yapıldığını, ancak alacaklının almadığını,
• Çocuğun kendisinin kaçtığını,
• İcra emrinin borçlunun vekiline tebliğ edildiğini,
• İlamda ve tebliğ olan icra emrinde belirtilen tarihten başka bir tarihte yapıldığını,

• Teslim edememesinin ispat edilen ve haklı bir mazerete dayandığını,

Tespit eden mahkeme şikayetçinin talebinin reddine karar verir.

Müştekinin şikayetten vazgeçmesi;

• Şikayetçi çocuk tesliminden kaçınmak suçundan dolayı inceleme devam şikayetten vazgeçerse mahkemece, sanık hakkında açılan davanın düşmesine karar verir.
• Şikayetten vazgeçme, müştekinin açıkça vazgeçme iradesini mahkemeye vermesiyle olabileceği gibi, müştekinin duruşma gününden haberdar olmasına rağmen edilen günde duruşmaya gelmemesi ve bir vekilde göndermemesi suretiyle zımnen Bu durumda mahkemece İİK.'nun 349/6 maddesi gereğince "Şikayet haki düşürülmesine" karar verilir.
• Müşteki şikayetinden karar verilmeden incelemeye devam ederken vazgeçeceği gibi, karar verildikten hatta hüküm kesinleştikten sonra da şikayetinden vazgeçebilir.
• Ancak müşteki şikayetinden mahkemece verilen kararın sanık tarafından temyiz edilip Yargıtay'ca bu kararın onanması suretiyle kesinleşmesinden sonra vazgeçerse durumda sanık hakkında verilen cezanın İİK.'nun 354/2 maddesi gereğince ancak düşürülmesine karar verilebilirdi. Ancak İİK.354/2. maddesi 17.07.2003 tarih ve 4949 yasayla yürürlükten kalkmış olduğundan artık müşteki şikayetinden ne zaman vazgeçen geçsin cezanın tamamının kaldırılmasına karar verilir.
• Vekilin şikayetten vazgeçmesi için vekaletnamesinde açıkça feragat yetkisi olması gerekir.

Karar gereğinin yerine getirilmesi nedeniyle tahliye:

İİK nun 341.maddesinin 5358 s.k. ile yapılan değişiklikle tazyik hapsi infaza başlanmasından sonra karar gereği yerine getirilip, çocuk alacaklıya teslim edilirse, hükümlü derhal tahliye edilir.