CMK m. 139 Gizli Soruşturmacı Görevlendirme İşlemleri Nasıl Yapılır?

Tedbirin Hukuki Niteliği ve Uygulanabileceği Suçlar

“Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi” tedbiri, Yasada sayılan suçlar için başvurulabilen özel/gizli bir koruma tedbiridir. Bu tedbire Yasadaki suç kataloğunda gösterilen şu suçlar­la ilgili olarak başvurulabilir:

• Türk Ceza Yasasında yer alan, 1) Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK m.188), 2)suç işlemek amacıyla örgüt kurma (iki, yedi ve sekizinci fıkralar dışında TCK m.220), 3)silahlı örgüt kurma (TCK m.314) veya bu örgütlere silah sağlama (TCK m. 315) suçları,
• Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yasa m.12’de tanımlanan si­lah kaçakçılığı suçları,
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası m.68 ve 74’de tanımlanan suçlar.

Tedbirin Uygulanması

“Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi” tedbirine başvurulabilmesi için şu koşullar gerçek­leşmiş olmalıdır (CMK m.139/1):

1. Soruşturma konusu suçun işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin bulunması ve
2. başka surette delil elde edilememesi.

Belirtelim ki bir tedbire başvurulabilmesi için hem suçluluk konusunda somut delille­re dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığını arayıp hem de bu tedbire başvurulmaksı­zın delil elde edilemeyeceğini belirtmek bir çelişki oluşturmaktadır.

Tedbire Karar Vermeye Yetkili Merci

Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi tedbirine soruşturma sırasında C. Savcısının tale­bi üzerine sulh ceza hakimi tarafından karar verilir. C. Savcısının gecikmesinde sakınca bulunduğu kriterinden hareketle, doğrudan kendisinin bu tedbire karar vermesi huku­ken mümkün değildir.

Gizli Görevlinin Yükümlülükleri

Sadece kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilir (CMK m.139/1). So­ruşturmacı, faaliyetlerini izlemekle görevlendirildiği örgüte ilişkin her türlü araştırmayı yapmak ve bu örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenen suçlarla ilgili delilleri toplamakla yükümlüdür (CMK m.139/4).

Soruşturmacı, görevini yerine getirirken suç işleyemez ve görevlendirildiği örgütün işlemekte olduğu suçlardan sorumlu tutulamaz (CMK m.139/5).

Tedbirin Uygulanma Şekli

Sadece kamu görevlileri gizli soruşturmacı olarak görevlendirilebilir (CMK m.139/1). So­ruşturmacının kimliği değiştirilebilir. Bu kimlikle hukuki işlemler yapılabilir. Kimliğin oluşturulması ve devam ettirilmesi için zorunlu olması durumunda, gerekli belgeler ha­zırlanabilir, değiştirilebilir ve kullanılabilir (CMK m.139/2). Bu hâllerde sahtecilik suçu oluşmaz. Çünkü yasa hükmü yerine getirilmiştir. Bu hâl, bir hukuka uygunluk sebebi teş­kil eder (TCK m.24/1)

Soruşturmacı görevlendirilmesine ilişkin karar ve diğer belgeler ilgili Cumhuriyet baş­savcılığında saklanır. Soruşturmacının kimliği, görevinin sona ermesinden sonra da gizli tutulur (CMK m.139/3).

Soruşturmacı görevlendirilmesi suretiyle elde edilen kişisel bilgiler, görevlendirildiği ceza soruşturması ve kovuşturması dışında kullanılamaz. Suçla bağlantılı olmayan kişisel bilgiler derhâl yok edilir (CMK m.139/6).