Anonim Şirkette Kuruluştan Sonra Devralma
Nakit dışı sermaye ile ortaklık kurulması, mahkemeye başvurma, bilirkişi seçimi, değer takdiri, anasözleşmeye bu değerin yazılması gibi bir takım ağır ve ek formaliteler gerektirmektedir. Kurucular, bu formalitelerden kaçınarak, ortaklığın tescilinden sonra işletme veya bazı ayınları devralmak isteyebilirler. Kanuna karşı hile oluşturan bu davranışlar, ortaklığa, ortaklara ve alacaklılara zarar vereceği için m. 356 hükmü ile bir yaptırıma bağlanmış ve bazı özel önlemler getirilmiştir. TTK m. 356 hükmünün uygulanma şartları şunlardır:
- Ortaklığın tescilinden itibaren iki yıl içinde, bir işletme veya ayın şirketçe devralınmalı veya kiralanmalıdır (ayın, süre ve işlem türü koşulu).
- Devralınan veya kiralanan değer, ortaklık sermayesinin 1/10’unu geçmelidir (değer koşulu).
- Bu devir veya kiralama, şirketin işletme konusuna girmemeli veya cebri icra yoluyla da gerçekleşmemelidir (konu ve alış şekli koşulu). Yani şirketin işletme konusuna giren veya girmese bile cebri icra yoluyla edinilen işletme ve ayınlar hakkında bu madde uygulanmaz (m. 356/5).
Hükmün Sonuçları
TTK m.356 kapsamına giren devralma ve kiralamalar, genel kurulca tasdik ve ticaret siciline tescil edilmedikçe geçerli olmaz. Geçerlilik kazanabilmesi için, kendisinden kaçınılan kanun hükümlerinin amacı doğrultusunda bazı formalitelere uyulması gerekmektedir:
- Yönetim kurulunun başvurusu üzerine, şirket merkezinin olduğu yerin asliye ticaret mahkemesince bilirkişi atanır ve değer tespiti yaptırılır (m. 356/2).
- Ağırlaştırılmış yetersayı ile genel kurulun toplanması, konuyu görüşmesi ve onay kararı alması gerekir (m. 356/3, 421/3-4).
- Sözleşme genel kurulun onay kararıyla birlikte tescil ve ilân olunur (m. 356/4). Buradaki tescil kurucu niteliktedir.