Anonim Şirket Genel Kurul Toplantı ve Karar Yetersayıları

Genel kurulda alınan kararlar, toplantıya katılsın veya katılmasın herkesi bağladığın­dan (m. 423), kanun koyucu, toplantı yapılabilmesi ve karar alınabilmesi için belirli oranda katılım olmasını öngörmüştür. Yetersayılar toplantı türüne göre değil, gün­dem konusuna göre değişebilmekte ve ilk toplantıda yetersayı sağlanamadığı takdir­de, kanun sonraki toplantıda bazen daha düşük yetersayıları yeterli görmektedir.

Ayrıca, karar alınmasında, olumlu oyların o konudaki karar yetersayısını sağ­laması aranmakta; yani, çekimser oyların, olumsuz yönde (kararın reddine dair) sayılacağı genellikle kabul edilmektedir. Toplantı yetersayısı iki türlüdür:

Basit (Olağan) Yetersayılar

Kanunda veya anasözleşmede aksine daha ağır bir yetersayı öngörülmüş olma­dıkça, genel kurul, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Bu oranın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda bu oran sağlanamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabil­mesi için nisap aranmaz. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir (TTK m.418).

Ağırlaştırılmış Yetersayılar

Kanun bazı konularda karar alınabilmesi için ağırlaştırılmış yetersayılar öngör­müştür. Özellikle anasözleşme değişikliklerinde ilgili konuya göre farklı yetersa­yılar aranmaktadır. Ağırlaştırılmış nisaplar TTK m.421’de düzenlenmiş ise de bu madde dışında da ağırlaştırılmış yetersayılar içeren hükümler vardır (TTK m.151, 173, 189 gibi). Ayrıca, eklemeliyiz ki anasözleşme değişiklikleri için yapılacak ge­nel kurul toplantılarında, oyda imtiyazlar dikkate alınmaz ve her pay, sahibine bir oy hakkı sağlar (m. 479/3,a). Ağırlaştırılmış yetersayılara bağlı hâller şunlardır:

Genel Anasözleşme Değişiklikleri

Kanunda veya anasözleşmede aksine ağırlaştırıcı bir hüküm bulunmadığı takdir­de, anasözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır. İlk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantı yapılabilir. İkinci toplantı için toplantı nisabı, şirket ser­mayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesidir. TTK m.421/1 anasözleşme değişikliklerinde geçerli olan nisaba ilişkin genel kuralı ortaya koyduktan sonra, maddenin diğer fıkralarında özellikli bazı durumlar gösterilmiş ve daha farklı yetersayılar öngörülmüştür:

Pay Sahiplerinin Taahhütlerinin Artırılması veya İkincil Yükümlülükler Konulması ile Ortaklık Merkezinin Yurt Dışına Çıkarılması

Bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük getiren ve ortaklık merkezinin yurt dışına taşınmasına ilişkin anasözleşme değişikliği ka­rarları, sermayenin tümünü oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oy birliğiyle alınır.

İkincil yükümlülükler anasözleşme değişikliği yoluyla ortaklıktaki payların bir kısmına bağlanmışsa bu hükmü yükümlü olan payların sahiplerinin oy bir­liği şeklinde anlamak amaca daha uygun olacaktır. Bu yetersayıya ilk toplantı­da ulaşılamadığı takdirde, izleyen toplantıda da aynı yetersayı aranacaktır (TTK m.421/4).

İşletme Konusunun Tamamen Değiştirilmesi, İmtiyazlı Pay Oluşturulması, Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlandırılması ve Esas Sermayenin Azaltılması

TTK’de, ortaklık işletme konusunun tamamen değiştirilmesi; imtiyazlı pay oluş­turulması, nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına yönelik anasözleş- me değişikliklerinde ise sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyları aranmaktadır. Esas sermayenin azaltılması kararının payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıy­la alınması gerekmektedir. Yukarıda belirtilen orana ilk toplantıda ulaşılamadı­ğı takdirde izleyen toplantılarda da aynı yetersayının aranacağı düzenlenmiştir (TTK m.421/4).

Pay Senetleri Menkul Kıymet Borsalarında İşlem Gören Anonim Şirketlerin Bazı Kararları

Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören şirketlerde, sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin anasözleşme de­ğişiklikleri ile birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararların alı­nabilmesi için yapılacak genel kurul toplantılarında, anasözleşmelerinde aksine hüküm yoksa 418 inci maddedeki toplantı nisabının uygulanacağı belirtilmiştir (m. 421/5). Düzenleme yalnızca pay senetleri borsada işlem gören anonim ortak­lıklara uygulanacaktır. Bu nitelikte olmayan halka açık anonim ortaklıklar hük­mün kapsamı dışındadır.

Yetersayıların Anasözleşme ile Değiştirilebilmesi

TTK m.418’e göre; genel kurullar, bu Kanunda veya anasözleşmede, aksine daha ağır bir nisap öngörülmüş bulunan durumlar hariç, sermayenin en az dörtte biri­ni karşılayan payların sahiplerinin ya da temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Kanu­nun açık ifadesi uyarınca basit yetersayılar anasözleşme ile ancak artırılabilir an­cak hafifletilemez. Ağırlaştırılmış nisaplar da anasözleşme ile daha da artırılabilir ancak hafifletilemez (TTK m.421/1).

Halka açık ortaklıkların genel kurul toplantılarında, ortaklık merkezinin yurt dışına taşınması ile bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar hariç olmak üzere, TTK. m.418 uygulanır (SerPK. m.29/3). Halka açık ortaklıklarda yeni pay alma haklarının kısıtlanmasına, kayıtlı sermaye sisteminde yönetim kuruluna yeni pay alma haklarını kısıtlama yetkisi­nin verilmesine, sermaye azaltımına ve 23 üncü maddenin birinci fıkrasına göre belirlenen önemli nitelikteki işlemlere ilişkin kararların genel kurulca kabul edile­bilmesi için, toplantı nisabı aranmaksızın, ortaklık genel kuruluna katılan oy hak­kını haiz payların üçte ikisinin olumlu oy vermesi şartı aranır. Ancak, toplantıda sermayeyi temsil eden oy hakkını haiz payların en az yarısının hazır bulunma­sı hâlinde, toplantıya katılan oy hakkını haiz payların çoğunluğu ile karar alınır (SerPK. m.29/6). Anasözleşme ile daha ağır nisaplar öngörülebilir.

Oy Sözleşmeleri

Oy sözleşmeleri konusunda, TTK’da bir düzenleme yoktur. Bununla birlikte öğ­reti, sözleşme özgürlüğü çerçevesinde bu anlaşmaları geçerli saymaktadır. Oy hakkının, ortaklık karar organlarında belli yönde kullanılması, kullanılmaması veya çekimser kalınmasını sağlamak amacıyla ortaklar arasında veya ortaklar ile üçüncü kişiler arasında yapılan anlaşmalara oy sözleşmeleri denilmektedir.

Oy sözleşmeleri, pay sahipleri sözleşmesi veya başka bir sözleşme içinde veya tamamen ayrı bir sözleşme şeklinde yapılabilir. TTK m.340’ın getirdiği sınırlama nedeniyle, oy anlaşmaları, ortaklık anasözleşmesinde yer alamaz.

SPK tarafından yürürlüğe konulan Seri: IV, No: 8 Sayılı “Halka Açık Anonim Ortaklık Genel Kurullarında Vekâleten Oy Kullanılmasına ve Çağrı Yoluyla Vekâlet veya Hisse Senedi Toplanmasına İlişkin Esaslar Tebliği” oy sözleşmelerinin geçerlilik sı­nırları yönünden önemli hükümler içermektedir.