Anonim Şirket Anasözleşmesinde Bulunması Zorunlu Hususlar

Bu hususlar TTK m.339/2’de sayılmış olmakla birlikte, ortaklığın türüne ve halka açık nitelik taşımasına bağlı olarak başka kanunlarda da (örneğin SerPK m. 15 gibi) zorunlu hususlar gösterilmiş olabilmektedir. Burada yalnızca TTK m.339/2’de gösterilen zorunlu unsurları sayarsak;

1. Şirketin ticaret ünvanı ile merkezinin bulunacağı yer (m. 339/2, a),
2. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış işletme konusu (m. 339/2, b),
3. Şirketin sermayesi ile her payın itibari değeri ile bunların ödenmesinin şekil ve şartları (m. 339/2, c),
4. Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları (m. 339/2, d),
5. Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bu kişilerden ortaklık adına imza atmaya yetkili olanlar ve ilk yönetim kurulu üyelerinin kimler olduğu (m. 339/2, g, 339/3),
6. Genel kurulların toplantıya ne şekilde çağrılacakları (m. 339/2, h),
7. Şirkete ait ilânların nasıl yapılacağı (m. 339/2, i),
8. Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının tür ve miktarları (m. 339/2, j),
9. Şirketin hesap dönemi (m. 339/2, k).

Sayılan bu zorunlu hususları içermeyen bir anasözleşme, emredici hükümlere aykırılık nedeniyle geçersiz olacak (TBK m.26-27, TTK 339), izne tabi ortaklıklarda Bakanlık izin vermekten (TTK m.333) ve ayrıca sicil memuru tescilden kaçınacaktır (TTK m.32).

Öngörülmeleri Koşuluyla Anasözleşmede Bulunması Zorunlu Olan Hususlar

Bu hususların ortak özelliği, anasözleşmede bulunmalarının mutlak gerekli olmamasıdır. Bu açıdan, anasözleşme içeriğine dâhil olmalarının temelinde ihtiyarilik mevcuttur. Fakat ileride ele alacağımız tamamen ihtiyari nitelikteki hususlardan farklı olarak geçerlilik kazanabilmeleri için anasözleşmede öngörülmeleri zorunludur.

Örneğin, kuruluşla ilgili hükümler (m. 339/2, e bendi) birden fazla paya sahip olanlara tanınacak oy sayısının sınırlandırılması (m. 434); yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri ve tekrar seçilmeleri yasağı (m. 362), yönetim yetkilerinin devri (m. 367), temsilde çift imza kuralının aksi (m. 370); yönetim kurulu kararlarının pay sahiplerine bildirim şekli (TTK m. 354/1,h), cezai şart ödenmesi ve temerrüt faiz oranı (m. 482), imtiyazlı pay yaratılması (m. 478), kayıtlı sermaye sisteminin kabul edilmesi gibi, kanunda gösterilen birçok husus, ancak anasözleşmeye yazılmış olmaları şartıyla geçerlilik kazanabilecektir.

Anasözleşmede Bulunabilecek İhtiyari Hususlar

Bu son gruba anasözleşmeye yazılabilen, ancak yazılmasa dahi başka bir hukuki işlem formu içerisinde de (örneğin genel kurul veya yönetim kurulu kararı ya da bazen alelade bir borçlar hukuku taahhüdü olarak) geçerlilik kazanabilen hususlar girer. Örneğin:

1. TTK m.347/1’e göre, anasözleşmede hüküm veya genel kurul kararı varsa, primli pay senedi çıkarılabilir.
2. TTK m.366/1, yönetim kurulu başkan ve/veya başkan vekilinin, yönetim kurulu kararı veya anasözleşmede hüküm olması şartıyla genel kurul kararı ile seçilebileceğini düzenlemiştir.
3. TTK m.394/1 uyarınca, yönetim kurulu üyelerine, tutarı anasözleşme veya genel kurul kararı ile belirlenmek şartıyla, huzur hakkı, ücret, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir.
4. TTK m.536/1, tasfiye memurlarının anasözleşme veya genel kurul kararı ile atanabileceğini düzenlemiştir.
5. TTK m.539/3 gereği, birden çok tasfiye memuru var ve aksi anasözleşmede veya genel kurul kararında öngörülmemiş ise, işlemlerin şirketi bağlaması için, unvan altında iki tasfiye memuru imzası yeterlidir.
6. TTK m.543/3’e göre, anasözleşme veya genel kurul kararında aksine hüküm bulunmadıkça, tasfiye payı dağıtımı para olarak yapılır.

Kanun’da hiçbir hüküm olmayan hususlarda ise, tamamen ihtiyari, yani bir borçlar hukuku sözleşmesine konu olabilecek hususların anasözleşmeye yazılmasına, TTK m.340 hükmü engel oluşturmaktadır.

Kurucu İmzaları, Noter Onayı

TTK m.339 uyarınca, anasözleşme, kurucularca noter huzurunda imzalanacak ve imzalar noterce onaylanacaktır. Bu şeklin resmi onamaya bağlı yazılı şekil olduğu kabul edilmek gerekir.